Analyse: Kan Wiersma de hoge verwachtingen waarmaken?

Wiersma en staatssecretaris Jean Rummenie van LVVN debatteren woensdagmiddag over het stikstof- en natuurbeleid van dit kabinet. Voor het debat, dat om 13 uur start, is 6 uur uitgetrokken. Op voorhand valt in te schatten dat veel tijd wordt besteed aan het stikstofbeleid van het nieuwe kabinet.

In het hoofdlijnenakkoord heeft het kabinet de ambitie uitgesproken om de kritische depositiewaarde als wettelijke resultaatsverplichting in de stikstofaanpak te vervangen door een juridisch houdbaar alternatief.

Breder kijken dan stikstof

De coalitiepartijen streven naar een stikstofaanpak waarbij niet zozeer wordt gestuurd op de drukfactor stikstof, maar breder wordt gekeken naar de werkelijke staat van de natuur om te voldoen aan de Europese verplichtingen uit de Vogel- en Habitatrichtlijn. Ook de Tweede Kamer nam al moties aan waarin de wens wordt uitgesproken om de kritische depositiewaarde te vervangen. Voormalig minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof moest het parlement hierin meermaals teleurstellen.

Haar opvolger in dit dossier, Wiersma, moest vorige week ook erkennen dat meer onderzoek en vooral meer tijd nodig is om tot een houdbaar alternatief te komen. Aanleiding was de uitkomst van een van onderzoek van TNO en de Universiteit van Amsterdam. Zij deden in opdracht van het Interprovinciaal Overleg onderzoek naar een verhoging van de huidige ondergrens voor stikstofdepositie in de Aerius-calculator van 0,005 mol per hectare per jaar die wordt toegepast bij de aanvraag van natuurvergunningen.

De onderzoekers durven zich nog niet vast te pinnen op een hogere rekenkundige ondergrens. Bij een verhoging naar 1 à 1,5 mol per hectare zouden al veel bedrijven zijn geholpen, maar om dat te borgen, is meer onderzoek nodig. De huidige rekenmodellen kunnen dit nu nog niet borgen. Het vergaren van extra onderzoeksdata vergt minimaal twee jaar, concluderen TNO en de Universiteit van Amsterdam. In de tijdspanne van een kabinet is dat een eeuwigheid.

Tijdelijke uitstoters

Met een hogere ondergrens zouden tijdelijke uitstoters, zoals in de woningbouw, wegenaanleg en energiesector, geen natuurvergunning meer nodig hebben. Ook PAS-melders legaliseren zou erdoor vergemakkelijken, eveneens een wens die bij de huidige landbouwminister en haar partij hoog op de agenda staat. Provincies vragen om een generaal pardon, maar daar kan ze om juridische redenen niet aan voldoen. Met een 'verbrede maatwerkaanpak' voor PAS-melders is haar oplossing een kopie van die van haar voorganger.

Mocht Wiersma een koerswijziging in de stikstofaanpak voor elkaar krijgen, dan wil dat nog niet zeggen dat de landbouw meer lucht krijgt. Het blijft een feit dat de nationale stikstofemmer vol is. Komt er meer stikstofruimte voor kleine uitstoters en legalisatie van de PAS-melders, dan neemt de uitstoot in totaal verder toe. Met het oog op het reductiedoel richting 2035 moet dat worden gecompenseerd. Grote kans dat oppositiepartijen daar de minister tijdens het debat op zullen wijzen.

Of de bewindsvrouw woensdagmiddag al met grote koerswijzigingen in het landbouwbeleid komt, valt niet te verwachten. De zomer is besteed aan het uitwerken van het hoofdlijnenakkoord in beleidsplannen. De bekendmaking daarvan staat voor ver twee weken, op Prinsjesdag, gepland.