Analyse: grutto maakt zomerse puzzel voor Wiersma groter

Wiersma werkt deze zomer de landbouwparagraaf van het hoofdlijnenakkoord uit tot een regeerakkoord. Dit document verschijnt in september. Het moet inzicht bieden in de aanpak van de grootste vraagstukken in de landbouw. Denk daarbij onder meer aan verbeteren van toekomstperspectief voor boeren, maar ook aan een oplossing voor het mestprobleem, waar de agrarische sector om vraagt.

Daarnaast liggen er nog opdrachten die al langer op de agenda staan, zoals de stikstofkwestie en de PAS-melders. Het eerste stikstofreductiedoel moet in 2025 zijn behaald. Dat is vastgelegd in de Wet stikstofreductie en natuurverbetering. De stikstofdepositie in kwetsbare natuur is sinds 2005 met een vijfde gedaald, maar dit is onvoldoende om de doelen in de stikstofwet te halen. De minister moet er dus een schepje bovenop doen.

Inbreukprocedure

Vorige maand kreeg Wiersma er nog een klus bij. De Europese Commissie begon een inbreukprocedure tegen Nederland omdat ze vindt dat Nederland te weinig doet om de grutto te beschermen en de Kaderrichtlijn Water niet naleeft. Door zo'n inbreukprocedure kunnen lidstaten verplicht worden Europese regelgeving alsnog goed en volledig toe te passen.

Wat betreft de grutto moet Nederland van Brussel andere 'doeltreffende maatregelen' nemen om het tij te keren. Subsidies en regelingen om weidevogels te beschermen, hebben volgens de Europese Commissie onvoldoende geholpen. Binnen twee maanden wil de Europese Commissie een verbeterplan zien. Ook hier kan de minister haar tanden inzetten.

Met de inbreukprocedure over de grutto en andere weidevogels geeft de Europese Commissie ook het signaal af dat afspraken moeten worden nagekomen. Dat signaal zal Nederland goed in de oren moeten knopen als het met de Europese Commissie in gesprek gaat over bijvoorbeeld de mogelijkheden om derogatie terug te krijgen of de herijking van Natura 2000-gebieden.

Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer

Wiersma kan in haar plan voor de grutto wijzen op de voorgenomen versterking van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Het kabinet is al van plan hiervoor vanaf 2026 jaarlijks structureel 500 miljoen euro voor vrij te maken. Dat is een verhoging ten opzichte van de afgelopen jaren. Daarmee kan het areaal waarop boeren meer ruimte vrijmaken voor flora en fauna groeien. De animo onder boeren is groot.

De grutto en andere akker- en weidevogels kunnen hier baat bij hebben, al spelen meer factoren mee, zoals predatie, klimaatverandering en windmolens. Vogelbescherming Nederland rekent op het ANLb om de vogelpopulatie te verbeteren, maar benadrukt – net als boerenorganisaties – dat de overheid boeren de langjarige zekerheid moet geven van een gezond verdienmodel en moet helpen extensiveren.

Als Wiersma erin slaagt alle opgaven en oplossingen aan elkaar te knopen, dan snijdt het mes aan twee of meer kanten en kan de zoektocht naar perspectief in een stroomversnelling raken.