Tuinders verdienen meer dan akkerbouwers

Een duidelijke trend bij de inkomensontwikkeling in de gewassectoren is dat de kosten blijven stijgen, stelt sectordeskundige Peter Ravensbergen van WEcR. 'Afhankelijk van de sector hebben vooral de hogere kosten voor betaalde arbeid impact op de inkomens. Daarnaast stijgen ook de toegerekende kosten. Met name uitgangsmaterialen, maar ook gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen zijn in korte tijd flink duurder geworden.'

Met de toenemende milieueisen en investeringen in automatisering verwacht Ravensbergen niet dat aan de kostenkant de komende jaren veel verlichting te verwachten is. Het betekent volgens hem dat een betere prijsvorming noodzakelijk is om de rentabiliteit van de bedrijven op niveau te houden.

Ravensbergen: 'Voor de voedingsgewassen zijn we overwegend positief en zien we dat de markt de stijgende kosten redelijk afdekt. In de sierteelt is de prijs-elasticiteit minder en is er meer zorg over het doorberekenen van de meerkosten.'

Akkerbouw

Voor de akkerbouw komt de lagere inschatting van het inkomen over 2024 niet als een verrassing. WEcR raamt het inkomen per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje) op bijna 89.000 euro. Dat is een daling van 20 procent. Hogere toegerekende kosten en tegenvallende opbrengsten zijn daar debet aan.

De prijzen van uien en suikerbieten kunnen niet tippen aan de uitzonderlijk hoge prijzen van de afgelopen twee jaar. Pootaardappelen worden dit jaar hoger aangeschreven dan in de afgelopen jaren, met een plus op de prijs van 20 procent. Voor consumptieaardappelen rekenen de onderzoekers in de voorlopige uitkomst met een prijs die 5 procent lager uitvalt dan een jaar eerder. Tarwe zorgt nooit voor grote opbrengsten en dat is zeker ook in 2024 niet het geval, stelt WEcR.

De spreiding in de akkerbouwinkomens is groot. Een op de vijf bedrijven heeft een negatief inkomen van 13.000 euro. Eenzelfde groep in omvang heeft een inkomen van meer dan 120.000 euro per aje. De rest zit daar tussenin. De kasstroom van de akkerbouwer is slechter dan die van het gemiddelde bedrijf in de land- en tuinbouwsector.

Ruim een op de drie akkerbouwers heeft dit jaar te kampen met een negatieve kasstroom. De akkerbouwer kan dit volgens de onderzoekers herstellen door onderhoud uitstellen, te besparen op privé-uitgaven of in te teren op spaargeld.

Tuinbouw in vollegrond

Van de tuinbouw in de vollegrond schatten de onderzoekers de inkomens van de boomkwekers en van de fruittelers lager in dan in 2023. Boomkwekers moeten het doen met een jaarinkomen van 131.500 euro per onbetaalde aje. Dat is fors lager dan de bijna 205.000 euro van een jaar eerder. Zij hadden na het natte najaar van 2023 en het natte voorjaar van 2024 te maken met overblijvende voorraad en een verkoopseizoen dat pas laat op gang kwam.

Fruitbedrijven realiseren traditioneel lagere inkomens dan de rest van de tuinbouwsector. Het onbetaalde aje wordt geraamd op 31.000 euro. Dat is 4.000 euro minder dan in 2023 en 14.000 euro minder dan het gemiddelde van de voorgaande vijf jaar. Voor fruittelers stijgen de opbrengsten met gemiddeld 5 procent dankzij hogere afzetprijzen na de kleine oogst van appels en peren. De kosten stijgen echter met 7 procent, als gevolg van dure arbeid en hoge teeltkosten.

'De rentabiliteit in de fruitteelt is vaak beneden de 100', licht Ravensbergen toe. 'Het betekent dat niet alle berekende kosten worden vergoed en dat er weinig ruimte is voor financiële buffering.' De sectordeskundige ziet een mogelijk verband met de beperkte schaalvergroting in de sector.

De inkomens van bollentelers stijgen dit jaar met gemiddeld zo'n 50.000 euro per onbetaalde aje tot bijna 200.000 euro. Dit komt vooral door een betere prijsvorming. Veel bollentelers hebben minder stuks en kilo's geoogst na een tegenvallend groeiseizoen. Vanwege de betere prijzen stijgen de geldelijke inkomsten met zo'n 5 procent. Bollentelers hebben de kosten op hetzelfde niveau weten te houden als een jaar eerder.

De vollegrondsgroentesector realiseert al jaren op rij hogere inkomens. Het gemiddelde inkomen per onbetaalde aje komt voor 2024 op 127.000 euro. Dat is een stijging van 13.000 euro en is ook het hoogste inkomensniveau van deze eeuw, meldt WEcR.

In de meeste vollegrondsgroenten wordt de kleinere productie van dit jaar ruimschoots goedgemaakt door de hogere prijzen. Daardoor stijgen de opbrengsten met 7 procent. De gemiddelde kostenstijging is 6 procent, vooral vanwege hogere teeltkosten en duurdere arbeid.

Glastuinbouw

Voor de glastuinbouw geldt dat de gemiddelde opbrengsten per bedrijf dit jaar net iets meer stijgen dan de kosten. Het bedrijfsinkomen per onbetaalde aje wordt geraamd op 307.000 euro. Dat is 20.000 euro meer dan vorig jaar en bijna 70.000 euro meer dan het vijfjarig gemiddelde.

Zowel bedrijven met snijbloemen als bedrijven met glasgroenten doen het goed. Bij plantenkwekers daalt het inkomen echter met bijna 35 procent, als gevolg van tegenvallende afzet door het natte voorjaar.

Net zoals in de akkerbouw geldt ook voor glastuinbouwbedrijven dat de inkomensspreiding groot is. Een groep van 20 procent heeft een inkomen van 18.300 euro of minder, eenzelfde groep haalt een inkomen groter dan 437.000 euro.

Ravensbergen schrijft die verschillen toe aan het gewas en de structuur van de bedrijven. 'Dit jaar zijn snijbloemen duur en zijn de opbrengstprijzen van tomaten iets minder, dat zie je terug in de resultaten. Ook zien we in de glastuinbouw duidelijk dat grotere bedrijven naar verhouding meer winst maken.'

Belangrijk voor de glastuinbouw is de manier waarop de energievoorziening geregeld is. Ravensbergen wijst erop dat met name bedrijven met wkk's afgelopen jaar nog profiteren van de mogelijkheid om elektriciteit terug te leveren. 'Ook hebben veel tuinders profijt van de investeringen in energiebesparende maatregelen die gedaan zijn na de energiecrisis. Dat houdt het kostenplaatje op bedrijfs-niveau enigszins behapbaar.'