Kabinet ziet niks in ophoging transitiebudget landbouw

De land- en tuinbouw komt tijdens de eerste algemene politieke beschouwingen van dit kabinet maar beperkt aan bod. Het hete hangijzer woensdag en donderdag is de noodwet waarmee het kabinet de instroom van asielzoekers wil verminderen. Tijdens de behandeling donderdag eist de Tweede Kamer ambtelijke stukken op die de premier eerst niet wilde leveren. Het onderwerp is doorgeschoven en wordt later op de avond behandeld.

Daar waar het wel over de landbouw gaat, wordt het kabinet aangesproken op het schrappen van het transitiefonds voor de landbouw. Een deel van de oppositie – met het CDA voorop – probeert het budget van 5 miljard euro dat landbouwminister Femke Wiersma voor de komende jaren ter beschikking heeft te verdubbelen.

CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal wil daarvoor 5 miljard euro overhevelen uit het klimaatfonds dat met miljarden euro's is opgehoogd voor de bouw van vier kerncentrales. Omdat die pas na 2035 kunnen worden gerealiseerd, ziet de christendemocraat daar ruimte voor. 'Noem het doorontwikkelfonds landbouw', suggereert hij. De partij dient een amendement in met dit voorstel.

Het is te weinig

Bontenbal verbindt dat extra budget aan de klimaatopgave voor de landbouw die om een reductie van 6 megaton broeikasgassen vraagt in 2030. 'De 5 miljard euro die nu is begroot, komt pas in 2026 vrij. De minister heeft er nu niet de beschikking over en het is te weinig.'

Schoof is niet van plan in te schuiven in de 'complexe puzzel' van de rijksbegroting. Met de eenmalige injectie van 5 miljard euro in het toekomstbestendig maken van de land- en tuinbouw en de 500 miljoen euro voor agrarisch natuurbeheer (jaarlijks) boven op de huidige LVVN-begroting moet Wiersma het de komende jaren doen.

'We laten de boeren niet in de steek. Ook dit kabinet wil naar een nieuw soort landbouw. Dit is de manier om dat op een verstandige wijze te doen', zegt de premier, die daarbij benadrukt dat dit kabinet vasthoudt aan de doelen voor klimaat, waterkwaliteit en stikstof.

Extreem gevoelig onderwerp

D66-fractievoorzitter Rob Jetten wil weten of een krimp van de veestapel een streven is van dit kabinet. Schoof wil zijn vingers niet branden aan dit 'extreem gevoelige onderwerp'. Zijn antwoord kennen we van vorige regeringen: 'Maatregelen zullen ongetwijfeld leiden tot krimp van de veestapel, maar dat is geen doel op zichzelf.' Ook met innovaties zijn emissiereducties te behalen, stelt de premier en een deel van Wiersma's budget is daarvoor bedoeld.

Wel houdt het kabinet vooralsnog vast aan de forse verlaging van de mestplafonds in de pluimvee- en varkenshouderij. BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas vroeg woensdag deze sectoren te ontzien in het mestplan van Wiersma. Zij noemt dit 'oneerlijk voor sectoren die hun mestverwerking- en afzet al op orde hebben'.

Schoof kan Van der Plas niet geruststellen. Bij de verlaging is rekening gehouden met het verwachte aantal boeren dat deelneemt aan de Lbv-beëindigingsregelingen. Bovendien kijkt de Europese Commissie naar de totale mestproductie, legt de premier uit. Ook varkens- en pluimveehouders moeten een aandeel leveren. Wel komen er weegmomenten waarna nog kan worden bijgestuurd om doelen te halen. 'Wat die zullen betekenen? Daar durf ik niet op vooruit te lopen. We werken keihard om een koude sanering in de veehouderij te voorkomen', besluit de premier.

ChristenUnie, CDA en SGP hebben tijdens het debat een amendement ingediend om al in 2025 50 miljoen euro vrij te maken voor agrarisch natuurbeheer. De gedachte is dat er dan geleidelijk kan worden opgebouwd naar de 500 miljoen euro die er na 2026 structureel bijkomt voor agrarisch natuur en landschapsbeheer. Over de ingediende amendementen wordt volgende week gestemd.