Microbiologische innovatie wint terrein in duurzame landbouw

Sinds de uitverkiezing tijdens de RMV Innovatie Award 2023 is de toepassing van Kopros in Nederland flink gegroeid. Waar het product in 2023 op veertig melkveebedrijven werd toegepast, zijn dat er nu meer dan zeventig. ‘De nominatie heeft ons enorm geholpen,’ zegt Edgar van Nunen van Novus AgroEcology. ‘We zijn met veel melkveehouders in contact gekomen, maar ook met Tweede Kamerleden. Zij hebben onze klanten bezocht om Kopros in de praktijk te zien.’

Waar Kopros in Nederland door ruim zeventig melkveehouders wordt gebruikt, ligt dat aantal in Zwitserland, waar het is ontwikkeld, op meer dan zevenhonderd gebruikers. ‘Zij kiezen de toepassing vooral vanwege de voordelen voor de bodem en hun voerproductie’, vertelt Van Nunen. ‘De noodzaak van ammoniakreductie is daar veel minder een issue.’

‘Voordat we met Kopros begonnen, hebben we verschillende bedrijven bezocht in Zwitserland waar bovengronds mest werd uitgereden die puur naar humus rook. Pure humus. Alsof je een zak potgrond opentrekt in het tuincentrum. Zo ruikt daar drijfmest met Kopros. Dat was een wereld van verschil met wat ik gewend was in Nederland.’

Geen stank

Kopros biedt een oplossing die meteen effect sorteert. Het middel met bacteriën en schimmels zorgt voor een verandering van de biologie in de mest. ‘Toegevoegde bacteriën nemen ammoniak op en de typische mestgeur is opvallend afwezig in de stal. Ook bij het uitrijden van de mest is er vrijwel geen ammoniakuitstoot en bijzonder weinig stank’, legt Van Nunen uit.

‘De toegevoegde bacteriën zorgen ook voor een betere benutting van de mest en een betere kwaliteit van het gras. Bij de vertering hiervan wordt minder ureum gevormd en daarom is er nog minder ammoniakemissie. Samen is dit goed voor meer dan vijftig procent reductie van stalemissies.’

Goede mest is het beste voor de bodem, benadrukt Van Nunen. ‘Kunstmest en kunstmestvervangers zijn voor ons hetzelfde. Wij willen kunstmest juist verminderen. Kopros verdient zich terug door kunstmestvermindering en minder mestafvoer. Dat leidt uiteindelijk tot gezonde dieren en een hogere melkopbrengst. Dat hangt met elkaar samen. Dit is dé oplossing voor de integrale kringloop. Het gaat verder dan ammoniak. Het gaat ook over nitraat.’

Lager ureumgehalte

Sinds de zomer van 2019 wordt Kopros toegepast bij het melkveebedrijf van Frans Versteden in het Brabantse Oirschot. ‘We zagen daar een daling van 150 kilo stikstof naar slechts 60 kilo.’ Het verlaagt bovendien het ureumgehalte in melk, wat weer zorgt voor minder stikstofexcretie. ‘Het is een totaaloplossing: minder emissies, een betere bodem én gezondere dieren.’

Van Nunen werkt met zijn Novus AgroEcology nauw samen met provincies en onderwijsinstellingen om de effecten van Kopros verder in kaart te brengen. In Friesland wordt binnenkort een driejarig project gestart op twaalf melkvee- en vleesveebedrijven. Er wordt gekeken naar de impact op zowel emissies als bodem- en graskwaliteit. ‘De provincie heeft de intentie om meer metingen te doen naar de emissies op de bedrijven.’

Van Nunen hoopt dat het een totaalplaatje oplevert van wat men al langer weet. ‘Dat het goed is voor de kringloop én de bodem. Het project wordt uitgevoerd in Beetsterzwaag, in een gebied dat grenst aan twee Natura 2000-gebieden. We praten over een innovatie die direct effect heeft.’

Haalbaar en betaalbaar

Kopros is bovendien een innovatie die niet gepaard gaat met dure investeringen. De investering komt uit op 0,01 cent per kilo melk. ‘Boeren hoeven hun stallen niet aan te passen. Vanaf het tweede jaar wordt Kopros terugverdiend door lagere kosten voor kunstmest en mestafvoer. De verbeteringen op het bedrijf zijn snel zichtbaar. Er zijn meer voordelen dan kosten.’

Kijkend naar de toekomst, is Van Nunen optimistisch. ‘Over drie jaar willen we meer dan duizend gebruikers hebben in Nederland. Dat is niet overdreven. De opschaling is onbeperkt. Het potentieel is er. Als Kopros landelijk wordt toegepast, kost dat minder dan 200 miljoen euro, een fractie van andere oplossingen die vaak tientallen miljoenen euro’s per project kosten.’

Een grote uitdaging blijft echter het vinden van draagvlak. ‘Bewust of onbewust is een situatie gecreëerd waarbij het beleid al is ingevuld. Wij hebben een oplossing die het kader van mogelijkheden verbreedt en versnelt. We zijn op verschillende plekken in gesprek met provincies. We werken samen en willen ook graag samenwerken. We hebben niks te verbergen of te vrezen. Boeren willen ook mee, maar hebben vaak geen financiële ruimte om te experimenteren.’

‘We hebben te maken met een overheid die nauwelijks initiatieven als dat van ons ondersteunt. Er is zoveel onzekerheid in de sector, dat mensen heel terughoudendheid zijn met het nemen van beslissingen. Daarbovenop komt het hele mestprobleem, de afvoer en de kosten daarvan. Innovaties worden ingekrompen tot de boeren bij wie het goed gaat en geld hebben om te experimenteren.’

Tijdens RMV Gorinchem van 26 tot 28 november presenteert Novus AgroEcology de voordelen van Kopros. Van Nunen hoopt dat melkveehouders geïnspireerd raken door hun boodschap. ‘Mensen moeten de beurs bezoeken om te zien hoe het ook kan. Dat innovaties niet altijd gepaard hoeven te gaan met hoge kosten, maar wel meteen het bedrijfsrendement kunnen ondersteunen.’

‘Minder kunstmest en meer bodembiologie, dat streven we na. Het is haalbaar en betaalbaar zonder emissies en verbetering van de kringloop. Het kan en het werkt, dat is bewezen. Voor de melkveehouder is het twee voor twaalf. Ik nodig melkveehouders uit om naar onze stand te komen en het zelf te ervaren. Verbaas je erover.’