'We hebben de aarde gekregen om te beheren'

Jaco Visscher werkte na een monteursopleiding in de mechanisatiebranche. Boeren zochten in die tijd een oplossing voor de verplichting tot emissiearme mestaanwending: 'Je zag acceptatie, verzet en alternatieve oplossingsrichtingen, zoals koolstoftoevoeging om de ammoniak te binden.'

De bodem is de basis onder het bedrijf. [...] We hebben de aarde gekregen om te beheren, om de goede dingen te kunnen doen

Jaco Visscher, melkveehouder in Zwolle (OV)

Dat sprak Visscher ook aan, hij ging hierin verder denken. 'Zonder het te weten, kwam ik terecht bij het gedachtegoed van de Vereniging tot Behoud van Boer en Milieu. Daar ben ik nu lid van. Dit betekent ook bovengronds uitrijden. Ik wil graag de beschikbare nutriënten in mest op het bedrijf optimaal gebruiken, de kringloopgedachte.'

Om zich hier verder in te verdiepen, volgde Visscher een graslandcursus bij DLV Advies. 'Mijn visie dat de bodem de basis is onder het bedrijf werd later bevestigd door cursusleider Leo Tjoonk van een Minas-studiegroep. Als je het goed doet op het land, gaat het in de stal vanzelf. En dat past bij me, ik zit niet graag de hele dag in de stal, ik hou ook van trekkerwerk', glimlacht de melkveehouder.

Goed omgaan met de bodem past ook binnen de geloofsovertuiging van de Overijsselse ondernemer. 'We hebben de aarde gekregen om te beheren, om de goede dingen te kunnen doen. Anderen zien het niet als beheren maar als beheersen, door technische maatregelen in te zetten.'

Op het eigen bedrijf gebeurde dit ook zo, weet Visscher. 'We molken 10.000 kilo per koe. Maar dan moet je alles perfect in de vingers hebben. Die overmaat aan grip breekt je op een gegeven moment bij de vingers af. We bedenken een technische oplossing, maar daarmee hebben we twee problemen geschapen. Denk aan kunstmest, maar ook aan het afhankelijker worden van de dierenarts.'

Toch is streven naar een hoge melkproductie, hoger dan de boeren uit de omgeving, decennia de standaard binnen de melkveehouderijsector. Zo ook op het bedrijf van Visschers schoonouders. Na de bedrijfsovername in 2004 steeg de melkproductie op het bedrijf van Visscher gestaag naar ruim 10.000 kilo per koe.

Een verdere extensiveringsslag maakten de melkveehouders nadat de fosfaatregelgeving kwam in 2015. 'Veel aanbod zou kunnen leiden tot een lagere prijs. Dat was reden om te kiezen voor een onderscheidend product en de – als het goed is – daarbij horende onderscheidende prijs', geeft Visscher aan.

Dit onderscheid wilden Visscher en zijn vrouw maken met de productie van A2-melk. Later ook door te werken aan een natuurlijker bedrijfssysteem met meer weiden en onverzadigde vetzuren. Zo liepen de negentig koeien van de ondernemers dit jaar 3.180 uur lang buiten, half november was de laatste weidedag.

'Melk op basis van gras bevat een hoog aandeel omega 3-vetzuur. Dat maakt het gezonder voor de mens. Daarbij leveren wij A2-melk melk met een bijzondere eiwitsamenstelling. Dit wordt niet alleen afgezet in de vorm van zelfgemaakte zuivelproducten, de zuivelverwerker verwerkt ook een deel tot melkpoeder voor China. Dit levert ook nog iets op', legt Visscher uit.

Zijn er ook minpunten? 'Voor de overstap naar biologisch, vier jaar geleden, hebben we 10 hectare grond aangekocht. Daardoor hebben we nu 60 hectare in gebruik. Bij een melkproductie van 7.500 kilo per koe, 600.000 kilo melk in totaal per jaar, zijn we erg zwaar gefinancierd. Extensiveren op deze manier is niet rond te zetten', antwoordt de ondernemer.

Melk zelf verwerken

Dat het Visscher nog wel lukt om te extensiveren, komt doordat hij op zijn bedrijf melk verzuivelt en de producten in veel winkels verkoopt als bijvoorbeeld hangop, boerenyoghurt en boerenvanillevla. Een derde van de melk wordt zelf verwerkt, dit leidt tot de helft van de inkomsten.

De Overijsselse melkveehouder benadrukt dat de maatschappij om deze manier van ondernemen vraagt. Daar zouden boeren dan ook best meer voor beloond kunnen worden, stelt hij. 'Ik ben blij dat de provincie hierin wil meedenken en boeren die duurzaam ondernemen wil belonen met kritische prestatie-indicatoren. Daarmee belonen ze ook de ondernemers die al zijn omgeschakeld.'

Maar wat vindt de schoonvader van Visscher van deze enorme verandering na de bedrijfsovername? Op zich staat hij hier niet negatief tegenover. 'Het is wel een andere benutting van het land, maar denkend aan het milieu is dit een goede manier. Hier spelen meer factoren dan kilo's melk. In mijn tijd wilde iedereen qua melkproductie in de top staan', zegt hij.

Zoon is blij met overstap

Visschers zoon Arjan en diens vrouw Sanne zitten nu ook drie jaar in het bedrijf. Zijn zoon heeft de HAS in Leeuwarden afgerond en is blij met de overstap naar biologisch. 'Ik ben destijds ook betrokken bij de afweging. Het is wel heel anders boeren dan ik op de opleiding heb geleerd. Op biologisch gebied heb ik meer gehad aan cursussen rond bijvoorbeeld de bodem.'

Verder is het volgens Arjan Visscher vooral een kwestie van in de praktijk leren. 'Je bent bijvoorbeeld geneigd om ridderzuring aan te pakken. Op deze manier ondernemen is ook een stukje loslaten. De zuring staat er vanwege een probleem in de bodem, in de vorm van een verdichting. Ook die problemen worden in de loop van de tijd opgelost. Het zal misschien niet helemaal verdwijnen, maar het loopt daardoor wel terug.'

Arjan Visscher verwacht dan ook dat er over tien jaar hetzelfde wordt geboerd. 'Wellicht dat we de agrarische diensten financieel iets beter kunnen benutten. Verder vinden we de verbinding met de consument erg belangrijk. Daar blijven we zeker aan werken.'