Na honderd dagen is extraparlementair debatteren nog wel wennen

Een grote meerderheid, inclusief drie van de vier coalitiepartijen, in de Tweede Kamer is op het deelonderwerp dierenwelzijn een andere mening toegedaan. Bovendien liggen er aangenomen moties en amendementen uit de vorige kabinetsperiode waaraan Wiersma als uitvoerend minister een vervolg moet geven.

Spanning en onbegrip liepen tijdens het debat hoog op. Een uiting van het extraparlementair kabinet, dat volgende week honderd dagen zit, met een 'lossere' verbinding met de Tweede Kamer. Daar waar Kamerleden uit de coalitie hun vrije rol gretig oppakken, moet een minister als Wiersma er ogenschijnlijk nog aan wennen.

Nationaal Programma Landelijk Gebied

Bij een mestdebat voor het zomerreces – haar eerste en twee dagen naar haar beëdiging – spaarden Kamerleden de nog niet ingewerkte bewindsvrouw. De eerste keer dat het botste, was begin september bij een debat over stikstof en het stopzetten van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Toen moest de Kamer stevig aandringen om van Wiersma de bevestiging te krijgen dat zij de afspraken in de derogatiebeschikking over de verlaging van de mestplafonds en grondgebondenheid zou nakomen. Bij de behandeling van de wijziging van de Meststoffenwet gaat NSC een amendement indienen waarmee de Kamer hierbij de vinger aan de pols kan houden.

De tweede keer dat het tot een confrontatie kwam, was dus vorige week tijdens een veehouderijdebat. Het verloop daarvan toonde opnieuw de verhouding tussen een kersverse minister die BBB-beloftes wil nakomen en ervaren Kamerleden met veel dossierkennis.

Verbod op veeprikker

De Kamerleden maakten een punt van het verbod op de veeprikker, ook wel stroomstok of veedrijver genoemd. Een grote meerderheid stemde daar eind 2022 al mee in.

Wiersma's voorganger Piet Adema heeft voor het verbod een algemene maatregel van bestuur uitgewerkt, maar daar wilde Wiersma aanvankelijk geen vervolg aan geven. Als reden voerde zij het ontbreken op van een dergelijke verbod in de Europese slachterij- en diertransportverordening.

Wanneer Nederland eenzijdig wel een verbod invoert, betekent dat een nationale aanscherping – oftewel 'kop' – op Europees beleid. En in het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat niet meer te doen. 'Dat is de opdracht die de vier coalitiepartijen mij hebben gegeven', herhaalde Wiersma meermaals.

De verontwaardiging over deze weigering was groot, ook bij de coalitiepartijen PVV, VVD en NSC. Volgens Dion Graus (PVV), die de veeprikker als wapen beschouwt, had zijn partijleider Geert Wilders het hoofdlijnenakkoord nooit ondertekend als 'dierenmishandeling onder nationale koppen zou vallen'.

De eenmansverdediging van de minister bestond tijdens het veedebat uit partijgenoot Cor Pierik. Het Kamerlid zwakte de veeprikker af tot een 'een zaklampje met een batterijtje' dat ook als 'een soort fysiotherapie' wordt ingezet om zieke dieren weer in de benen te helpen.

Ongeplande schorsing

De oplopende spanning leidde zelfs tot een ongeplande schorsing. Een uitzonderlijk gebeuren. Ambtenaren van het ministerie van LVVN gebruikten de pauze om hun minister bij te praten.

Na de stop gaf Wiersma toe aan de Kamermeerderheid voor het veeprikkerverbod. De algemene maatregel van bestuur die dat moet regelen, stuurt ze binnenkort voor behandeling naar het parlement. Daarbij is er nog ruimte om over uitzonderingen van het verbod op dit drijfmiddel te spreken.

'We zullen deze wanvertoning maar als een beginnersfout beschouwen', reageerde Kamerlid Laura Bromet van GroenLinks-PvdA na afloop van het debat op social-mediaplatform X.

NSC wil dat Kamer aanpak mestcrisis kan bijsturen

Het NSC-Kamerlid waarschuwt tijdens debatten herhaaldelijk voor 'escalatie' van de mestcrisis wanneer het kabinet niet bereid is tot ingrijpen in de mestproductie. De door minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) aangekondigde afroming en verlaging van mestplafonds kan dan ook op Holmans steun rekenen.

'Wanneer we geordend en stapje voor stapje de mestproductie verlagen, winnen we het vertrouwen van Brussel. Dat is belangrijk in de discussie over een nieuwe derogatie', zegt het Kamerlid. Holman vreest dat er anders een situatie ontstaat waarbij duizenden familiebedrijven kopje onder gaan.

Afroming aanpassen

Het amendement regelt dat de Kamer met een algemene maatregel van bestuur kan bijsturen in de afromingspercentages en hoogte van de mestplafonds om zo een generieke korting te voorkomen.

'Wanneer we dat tussentijds per wet willen aanpassen duurt dat een halfjaar tot driekwart jaar. Mijn amendement is erop gericht die besluitvorming te versnellen en daarmee flexibeler te zijn in het oplossen van de mestcrisis', zegt Holman.

Aanpassen kan volgens hem als bijvoorbeeld veel varkenshouders deelnemen aan een stoppersregeling en die sector onder het mestplafond zakt. De ontstane mestruimte zou dan ten gunste kunnen komen aan een andere sector of een lager afromingspercentage.