Cranberryteelt veenweidegebied Krimpenerwaard werpt vruchten af

'Cranberryplanten kunnen wel honderd jaar opbrengst geven. Maar het vraagt geduld, doorzettingsvermogen en optimisme', zegt Crouwers. Hij is samen met zijn compagnon Gerard Harleman eigenaar van The Cranberry Company in polder Middelblok in de Krimpenerwaard, in het Zuid-Hollandse veenweidegebied.

In de herfst van 2016 en het voorjaar van 2017 plantten Crouwers en Harleman op 10 hectare 400.000 cranberryplanten. Tussen deze zeven percelen ligt 9 hectare natuur in de vorm van kruidenrijk grasland en moeras. In 2019 hebben de twee ondernemers de eerste cranberry's geoogst. Vorig jaar hadden ze geen opbrengst door nachtvorst in het voorjaar, waarvoor ze nu een beregeningsinstallatie hebben. Dit jaar hopen ze meer dan 1. 000 kilo te kunnen plukken.

Bodemdaling tegengaan

Crouwers raakte geïnspireerd door proeven met de cranberryteelt door het Veenweiden Innovatiecentrum. Na zijn wethouderschap in de Krimpenerwaard besloot hij er zelf mee aan de slag te gaan om een bijdrage te leveren aan het tegengaan van de bodemdaling in het veenweidegebied en de daarmee gepaard gaande stikstofuitstoot. 'In principe is de teelt van cranberry's niet zo bijzonder', vindt hij. 'Je moet de juiste omstandigheden creëren.'

Cranberry's hebben arme, zure grond nodig. Omdat de percelen eeuwenlang dienst hadden gedaan als weidegrond voor koeien, waren deze veel te rijk en hebben de ondernemers, voordat ze begonnen met de aanplant, de bovenste 15 centimeter afgeplagd.

Onkruid

Daarmee was de bodem nog niet zuur genoeg en nog steeds te rijk, waardoor onkruiden en grassen welig tierden tussen de jonge cranberrystruiken. 'Omdat we biologisch telen, zat er niets anders op dan het onkruid te wieden', zegt Crouwers. 'Omdat cranberryplanten niet hoger worden dan 20 centimeter, hebben we het onkruid boven die hoogte gemaaid.'

Verzuring van de bodem gebeurt vanzelf als het toevoegen van meststoffen achterwege blijft, waarbij de pH jaarlijks met 0,2 daalt. Nu ligt de pH op 4,8, wat de cranberrytelers merken aan het verdwijnen van onkruiden als de akkerdistel en de kruipende bodembloem.

Organisch materiaal

'Veen bestaat voor 30 procent uit organisch materiaal en bevat daarmee alles wat de cranberry's nodig hebben', legt Crouwers uit. 'Met hulp van bodemschimmels kunnen ze elementen als stikstof, kalium en fosfor uit de bodem halen.'

Mede dankzij het hogere grondwaterpeil heeft het veen zijn sponsachtige karakter weer teruggekregen. 'Het betekent wel dat we geen zware trekkers in kunnen zetten. Daarom werken we met een exemplaar van 750 kilo. We zien hier nu weer veel insecten en weidevogels als grutto's, scholeksters, tureluurs en wulpen', zegt Harleman. 'In onze natuurpercelen groeien 160 verschillende soorten kruiden.'

Investering van 6 ton

Voor The Cranberry Company hadden de pioniers een investering van 6 ton nodig, die ze deels uit eigen vermogen hebben betaald en deels uit een bijdrage van het Nationaal Groenfonds. 'Daar waren we blij mee', zegt Crouwers. 'We hebben het geld tegen gunstige voorwaarden kunnen lenen met lange afbetalingstermijnen. Ik ben ervan overtuigd dat je door landbouw en natuur te combineren, tot nieuwe verdienmodellen kunt komen. Het is jammer dat banken en overheid nog huiverig zijn om daar ondersteuning aan te bieden.'

Crouwers heeft de pensioengerechtigde leeftijd en Harleman heeft naast de cranberryteelt een fulltimebaan bij een groothandel voor groente en fruit. 'Ik vind het een gouden greep, omdat ik mijn kantoorwerk kan combineren met werk in de buitenlucht. De cranberryteelt is steeds gemakkelijker geworden, doordat de struikjes het onkruid, zoals de pitrus, wegdrukken.'

De ambitie van de ondernemers is om op den duur jaarlijks 100.000 kilo cranberry's te kunnen oogsten, maar voor de korte termijn rekenen ze op 5.000 kilo per hectare. 'Een prijs van 5 tot 8 euro per kilo is reëel', zegt Crouwers. 'Dat betekent dat 1 hectare uiteindelijk jaarlijks zo'n 25.000 euro opbrengt.'

Volgens de ondernemers vraagt de teelt niet veel werk, behalve op twee piekmomenten in het voorjaar om het onkruid te verwijderen en in het najaar bij de oogst. 'Het lijkt ons leuk als er in de Krimpenerwaard meer boeren beginnen met cranberryteelt', zegt Harleman. Hij kan zich voorstellen dat veehouders dat als neventak gaan doen door er 1 of 2 hectare voor vrij te maken. 'De spoedcursus omgaan met teleurstellingen die wij hebben gehad, hoeven zij niet meer te volgen, want wij willen onze ervaringen graag delen.'