Melkveehouder legt koolstof vast in bodem voor een extra zakcentje

Waar is de Groningse ondernemer binnen het bedrijf het meest trots op? 'Dat we dit bedrijf nog hebben. Na het overlijden van mijn vader in 2013 hebben we alles op alles gezet om het bedrijf in stand te houden', vertelt Twan van 't Klooster.

Sinds een jaar runt hij het bedrijf met zijn moeder, nadat broer Joost op het bedrijf van diens partner verder is gaan boeren: 'We zitten op een van de mooiste plekken voor een melkveebedrijf. Ten opzichte van het aantal koeien hebben we relatief veel en goede grond en de mestafzet gaat met veel akkerbouw in de buurt ook makkelijker dan elders in Nederland.'

Dat Van 't Klooster blij is dat het bedrijf er nog altijd is, wil niet zeggen dat alleen is gewerkt aan de instandhouding ervan. Er is juist verder gedacht. De ondernemer blikt graag alvast vooruit om zo te kijken naar nieuwe mogelijkheden. 'Wanneer je met de tijd meegaat, kom je niet onverwacht voor grote aanpassingen te staan.'

Duurzaamheidsprogramma Tuurlijk!

De Groninger doet bij zuivelafnemer DOC Kaas mee aan het duurzaamheidsprogramma Tuurlijk!, dat zich focust op verbeterde leefomstandigheden voor dieren en een positieve bijdrage leveren aan natuur, milieu en klimaat. Met 41 criteria is het een serieus programma, waarbij van bijna alle veehouders een duidelijke inspanning wordt verwacht. 'Maar wij hoefden alleen maar vogelkastjes op te hangen om in aanmerking te komen voor de bij dit programma horende premie', vertelt Van 't Klooster trots.

Ook doet de melkveehouder vanaf dit seizoen mee aan een nieuw koolstofproject van DOC Kaas. Daarbij wordt koolstof uit de lucht via blijvend grasland vastgelegd in de bodem. De in tien jaar gemeten opgeslagen koolstof wordt gecertificeerd. Deelnemers kunnen de verhandelbare certificaten, bij voorkeur in de keten, verkopen aan bedrijven die hun koolstofuitstoot moeten compenseren.

Per hectare wordt gemiddeld 1 tot 1,5 ton CO2 per jaar vastgelegd. Onduidelijk is wat dit over tien jaar oplevert, maar momenteel levert een certificaat van 1 ton zo'n 70 tot 80 euro op. De kosten voor de ondernemer voor de nodige monsternames liggen op 500 euro, zegt Van 't Klooster. 'Van dat bedrag word je nooit minder. Al vind ik het sowieso leuk om aan nieuwe dingen mee te doen. Over drie jaar is er een eerste meting. Als de koolstofopbouw dan tegenvalt, kan ik nog afhaken'.

Een belangrijke voorwaarde is wel dat het perceel in die tien jaar niet wordt gescheurd. Doorzaaien mag wel. Een satellietsysteem houdt dat bij en de ondernemers kunnen dit via een website volgen.

Verhogen is lastig

Dat het gaat om blijvend grasland is goed voor de bodemkwaliteit en het rendement, maar minder goed voor de extra koolstofvastlegging, stelt Van 't Klooster. 'Door het hoge organischestofgehalte, en daarmee ook het koolstofgehalte, wordt het relatief lastig om dit na de nulmeting verder te verhogen. Ex-akkerbouwland past vaak beter, omdat het organischestofgehalte laag is.'

De vader van Twan van 't Klooster begon in 1993 op de huidige locatie te boeren op een voormalig akkerbouwbedrijf. Het organischestofgehalte was waarschijnlijk 1 procent. 'Nu zitten we door continu blijvend grasland tussen de 8 en 10 procent. Zo hard gaat het niet. Je kunt wel nagaan dat er in tien jaar tijd nog wat bij moet komen. Maar meer dan 2 à 3 procent wordt het denk ik niet.'

Waarom doet de ondernemer dan mee aan het project? 'De instapeis is niet heel hoog. Wij hebben veel blijvend grasland en scheuren bijna niks', licht Van 't Klooster toe. 'Daarbij speelt ook mee dat de percelen die wij uitruilen met een akkerbouwer in de buurt niet in aanmerking komen. Alles wat we weiden, is blijvend grasland. Al bijna dertig jaar. Voor ons verandert dus niets.'

Toch vindt de Groningse melkveehouder deelname aan het vastleggingsproject belangrijk voor het bedrijf. 'Het is een stimulans om ervoor te zorgen dat de bodem goed is en verbetert. Wie de bodem goed verzorgt, haalt betere gewassen van het land. En dat leidt er weer toe dat de koeien beter melk geven.'

Volgens Van 't Klooster is dat extra belangrijk door de verdere verlaging van de bemestingsnormen in de komende jaren. 'Je moet zorgen dat de motor blijft lopen. Wanneer die motor hapert, uit dit zich in minder gewas en kom je in een negatieve spiraal terecht. Ook omdat de kwaliteit van het gewas vermindert. Dat heeft weer gevolgen voor de melkproductie en de diergezondheid.'

Verbeteren bodem

De vergoeding die de ondernemer krijgt, is te gebruiken om de bodem verder te verbeteren en de hoeveelheid organische stof te verhogen. 'Wellicht door te bekalken of te werken aan een stalsysteem met meer vaste mest. We produceren wel wat vaste mest, maar met de hoge afzetprijzen voor drijfmest is het nu vooral financieel interessant om de vaste mest af te voeren.'

Overigens werkt Van 't Klooster ook al aan het verbeteren van de bodem door inzet van grasklaver en kruidenrijk grasland. 'Door de aanscherping van de bemestingsnormen was ik al van plan vlinderbloemige klaver in te zaaien. Op deze vruchtbare grond groeit gras hard en verdringt het de klaver. Verder hebben we deelgenomen aan de campagne 1001ha Kruidenrijk Grasland.'

Dat was een dusdanig succes dat het mengsel een jaar later opnieuw is aangeschaft. In totaal beschikt het bedrijf nu over 17 hectare kruidenrijk grasland. 'We moesten in de zomerperiode extra eiwit aanvoeren. Vandaar aanvankelijk de toevoeging van het eiwitrijke grasklaver. De extra meerwaarde van kruidenrijk is dat er daarnaast ook mineralen in de koe terechtkomen', zegt Van 't Klooster.

De ervaringen zijn positief. 'Na één seizoen kwam de melkveehouder erachter dat ze geen eiwitten als soja of raap meer hoefden bij te voeren. 'Dit omdat er voldoende eiwit in het gras zit en de klavers in het kruidenrijke grasland wel gedijen. Daarbij is het erg smakelijk, vooral voor het jongvee. Ook wortelt kruidenrijk grasland dieper, wat juist goed is voor de bodem.'

Toch is niet alles positief, geeft Van 't Klooster eerlijk toe 'Er zijn heel wat kruiden die snel verdwijnen. De klavers doen het hier wel goed, net als de smalle weegbree. De rest verdwijnt. Eigenlijk zouden meer specifieke kruidenmengsels moeten worden ontwikkeld voor iedere grondsoort, zodat er meer diversiteit ontstaat. Ook is het goed om te wachten met maaien totdat alles heeft gebloeid.'

Aandacht voor inkuilen

Inkuilen vraagt ook aandacht, vervolgt de ondernemer. 'De klaver bestaat vaak uit holle steeltjes met veel lucht. Je wil die onderin de kuil hebben. Bovenin wordt het vaak niet goed genoeg aangereden, met mogelijk broei tot gevolg. In balen past het prima', legt Van 't Klooster uit. Een deel van het gras verpakt de ondernemer in balen om gemakkelijker te kunnen sturen in het rantsoen. 'Ik probeer altijd een zo goed mogelijke kuil te winnen, onder de beste weersomstandigheden.'

Vorig jaar waren die omstandigheden door extreme neerslag ongunstig en werd de eerste snede wat vochtig ingekuild. 'Door de latere sneden bewust droger te winnen, konden we sturen op de hoeveelheid vocht in het rantsoen. Latere sneden en balen bevatten soms 60 procent droge stof. Dan kun je met één baal alles rechttrekken.'

De koeien krijgen in de winter aan het voerhek overigens twee derde deel gras en een derde deel mais. En per dag in totaal ook ongeveer 2 kilo aan gerst en raap. 'Daar geven de koeien goed melk van; ook nu we in de opstartfase van de melkrobots zitten. Deze periode goed doorkomen is belangrijk dan een hoge melkproductie.'

In de zomer is bij het beweiden eveneens oog voor kwaliteit. 'We doen al drie jaar aan stripweiden. Daarmee willen we de opname van gras optimaliseren en minder restvoer in het land overhouden. We hoeven de koeien ook minder ver te brengen. Met telkens een nieuw stukje hebben ze 25 tot 30 procent minder beweidbaar oppervlak nodig.'

Dat laatste is volgens Van 't Klooster met name in het voorjaar gunstig. 'Het gras groeit in die periode zo hard dat je met 5 hectare toekunt en je heel veel van de smakelijke eerste snede kunt maaien.'