Bij 0,4 hectare gras per GVE moet helft melkveehouders maatregelen nemen

Wageningen Social & Economic Research rekende verschillende scenario's voor een graslandnorm uit, van 0,15 tot 0,4 hectare per GVE. Een graslandnorm is een maat voor de veebezetting van een bedrijf, die bepaalt hoeveel hectare grasland een melkveebedrijf minimaal moet hebben per melkkoe. Door een mogelijke graslandnorm in te voeren, moet een deel van de melkveehouders maatregelen nemen, zoals de veestapel verkleinen of extra grond bijpachten of kopen.

Bij de derogatie hoorde een verplichte graslandnorm van 80 procent. Nu de derogatie wordt afgebouwd, is de verwachting dat de hoeveelheid grasland afneemt. Een graslandnorm kan daarop een antwoord zijn om uitspoeling van nitraat naar het grondwater te voorkomen. Grasland houdt stikstof beter vast dan bouwland. Ook wordt voor grasland minder gebruikgemaakt van gewasbeschermingsmiddelen dan op bouwland. Grasland draagt bij aan snelle koolstofvastlegging, kringlopen sluiten, biodiversiteit, dierenwelzijn (weidegang) en behoud van het cultuurhistorisch landschap.

Grondgebonden maken

Het kabinet wil de melkveehouderij binnen tien jaar volledig grondgebonden maken. Een graslandnorm wordt genoemd als mogelijke maatregel om dit te bereiken. Volgens Wageningen Social & Economic Research laat de quickscan zien dat een graslandnorm vraagt om een zorgvuldige afweging van kosten en gevolgen voor melkveebedrijven.

De graslandnorm wordt uitgedrukt in hectare per GVE, waarbij een GVE staat voor een melkkoe. Volgens de inschattingen in de quickscan hoeft bij een graslandnorm van 0,25 hectare per GVE 10 procent van de melkveehouders hun bedrijfsvoering aan te passen. Melkveehouders kunnen in dit scenario vier koeien per hectare grasland houden. Bij een strengere norm van 0,4 hectare per GVE stijgt dit percentage naar meer dan 50 procent.

Met en zonder derogatie

Om aan de norm te kunnen voldoen, zijn de effecten van verschillende maatregelen onderzocht, zoals bouwland naar grasland omzetten, grond bijpachten of de veestapel verkleinen. De quickscan vergelijkt twee situaties: één met derogatie en lagere mestafzet- en pachtprijzen en één zonder derogatie met hogere prijzen.

In de situatie zonder derogatie liggen de inkomenseffecten bij een strenge norm van 0,4 hectare grasland per GVE op ongeveer 1 euro per 100 kilo melk. Met derogatie kunnen deze verliezen oplopen tot 3 euro per 100 kilo melk. Uitbreiding van grondareaal door bijpachten blijkt over het algemeen minder inkomensverlies te veroorzaken dan verkleinen van de veestapel, vooral in situaties met derogatie.

Krimp van de veestapel

Wageningen Social & Economic Research gaat ervan uit dat zonder derogatie de veestapel zal krimpen. De krimp van de veestapel zonder derogatie is minder kostbaar en zorgt dus voor minder inkomensverlies, omdat minder mest hoeft te worden afgevoerd. Hierdoor besparen melkveehouders kosten. Waar het inkomensverlies in de situatie met derogatie afhankelijk van het scenario en de graslandnorm op kan lopen tot 30.000 euro (bij een bedrijf met ongeveer honderd koeien en een melkproductie van 1 miljoen kilo melk), is het inkomensverlies in de situatie zonder derogatie en andere aannames rond mestafzet- en pachtprijzen maximaal ruim 10.000 euro.

Hoewel deze quickscan volgens Wageningen Social & Economic Research nuttige inzichten biedt, zijn er enkele beperkingen. Sectorale en regionale effecten, zoals grondschaarste of concurrentie met andere teelten, zijn niet meegenomen. Bovendien gaat de studie ervan uit dat melkveehouders kiezen tussen de veestapel verkleinen of het areaal uitbreiden, terwijl in de praktijk vaak een combinatie van maatregelen wordt gekozen. Ook met andere economische factoren, zoals veranderingen in arbeidskosten, wordt geen rekening gehouden.