Friese boeren moeten inschikken voor Natuurnetwerk Nederland

Friesland heeft met het Rijk afgesproken om uiterlijk in 2027 1.600 hectare extra natuur te ontwikkelen en 3.700 hectare inrichting te creëren. Daarvan is nu circa 60 procent gerealiseerd. Om die doelstellingen te behalen, komt het college daarom met mogelijke aanvullende maatregelen. Provinciale Staten kunnen daar eind 2025 over besluiten.

Centraal in het plan van aanpak van het college staat het realiseren van 'cruciale hectares', waarmee verbindingen tussen de verschillende natuurgebieden mogelijk worden. Zonder deze grond kan het natuurnetwerk niet goed functioneren en niet worden ingericht.

De mogelijkheden die daarvoor worden onderzocht, zijn doorgaan met de vrijwillige deelname door landeigenaren en daarbij vooral inzetten op zelfrealisatie en ruilgronden. Of meer flexibiliteit in de grenzen van het natuurnetwerk aanbrengen door gronden binnen en buiten het netwerk (waar mogelijk) uit te ruilen. Dat kan bijvoorbeeld met kansrijke natuur die buiten het natuurnetwerk ligt.

De derde optie is om voor cruciale gronden te onderzoeken of volledige schadeloosstelling kan worden geboden. Dit komt neer op vrijwillige onteigening van gronden. Alleen zo kan de provincie aan de regels voor staatssteun voldoen, stelt zij zelf vast.

'Gevaarlijk instrument'

LTO Noord reageert kritisch op het plan van aanpak van het Friese college. 'Onteigening is ook langs de weg van vrijwilligheid een gevaarlijk instrument. Mijn angst is dat het instrument misschien met goede bedoelingen wordt opgezet, maar dat er uiteindelijk misbruik van wordt gemaakt', zegt regiobestuurder Jan Teade Kooistra. 'Als traditionele onteigening als instrument in stelling is gebracht, is er geen weg meer terug.'

Kooistra vindt dat te weinig vanuit de boer wordt geredeneerd. 'Tien jaar geleden was een plus van 10 of 15 procent op de grondwaarde nog een stimulans om een deal te sluiten met de overheid. Met het wegvallen van derogatie ligt dat volstrekt anders. De boer kan momenteel geen vierkante meter grond meer missen.'

De provincie kan boeren met grond die natuur moet worden beter verleiden met compensatie in grond, stelt LTO Noord. Zij denkt dan aan een verhouding van 1 op 2.