Afname dierrechten gaat vooral hard in varkenshouderij

Dat blijkt uit de Staat van Landbouw, Visserij, Voedsel en Natuur 2024 die landbouwminister Femke Wiersma met de Tweede Kamer heeft gedeeld. Het is de vierde keer dat Wageningen University & Research dit overzicht publiceert. In het rapport wordt teruggeblikt op ontwikkelingen in de land- en tuinbouw op basis van cijfers tot en met het jaar 2023.

Uit die cijfers blijkt dat tussen 2018 en 2023 het totale aantal varkensrechten met 8,7 procent is gedaald, waarvan het grootste deel in 2021. Dat is veel meer dan het aantal fosfaat- en pluimveerechten die in dezelfde periode met respectievelijk 1,6 procent en 0,6 procent afnamen.

De relatief grote daling in de varkenshouderij is vooral een gevolg van de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv). De deelnemers aan die stoppersregeling beschikten over circa 580.000 varkensrechten, ofwel bijna 7 procent van het aantal varkensrechten in Nederland in 2020.

Miljoen rechten in fosfaatbank

Door het afromen van fosfaatrechten bevatte de fosfaatbank in 2023 bijna 1 miljoen rechten. Dat is 1,2 procent van het totale aantal rechten en omgerekend goed voor circa 23.000 melkkoeien bij een fosfaatproductie van 43,5 kilo per jaar.

De rechten in de fosfaatbank zijn bedoeld om de grondgebondenheid te bevorderen, waarbij jonge landbouwers meer kans maken op de rechten. Het is niet bekend wanneer de fosfaatbank wordt opengesteld. Vanaf begin 2021 werden de afgeroomde rechten al niet langer meer geschrapt.

Het aantal verhandelde fosfaatrechten met afroming is gedaald van 4,2 miljoen in 2018 naar gemiddeld 2,6 miljoen per jaar in de jaren 2019-2023. Uitgedrukt in melkkoeien met een fosfaatproductie van 43,5 kilo en na afroming komt dat ruwweg neer op 88.000 dieren in 2018 en gemiddeld 50.000 dieren per jaar tussen 2019 en 2023.

In juli 2023 zijn twee nieuwe Landelijke beëindigingsregelingen veehouderijlocaties (Lbv en Lbv-plus) opengesteld met een totaalbudget van 2,92 miljard euro. Uitgaande van het aantal aanvragen kan dit bedrag worden verdeeld worden over de veehouderijsectoren, te weten 1,2 miljard euro voor varkens, 470 miljoen euro. voor pluimvee, 400 miljoen euro voor vleeskalveren en 850 miljoen euro voor melkvee.

30 procent van varkensrechten

Uitgaande van 499 euro per varkensrecht, 48 euro per pluimveerecht en 334 euro per fosfaatrecht wordt via de Lbv's 2,4 miljoen varkensrechten opgekocht, ofwel 30 procent van het aantal varkensrechten in 2023. In de pluimveehouderij zijn dat 9,8 miljoen rechten, 15 procent van het totale aantal pluimveerechten. En in de melkveehouderij gaat het om 2,5 miljoen fosfaatrechten, ofwel 3 procent van het totale aantal.

Het gaat om een globale indicatie van de opkoopruimte, omdat die onder meer afhankelijk is van de daadwerkelijke verdeling van het budget over de verschillende sectoren en de kenmerken van de deelnemende bedrijven, zoals de leeftijd van de stallen in combinatie met de hoeveelheid productierechten. Verder kunnen de vastgestelde marktwaarden van de productierechten ij de uiteindelijke afrekening afwijken.