Uien op ruggen fertigeren pakt goed uit bij Groningse teler

Op de vraag of Smits volgend jaar weer fertigatie in uien gaat aanleggen, zegt de akkerbouwer in het Groningse Rottum volmondig 'ja'. Hij heeft nu twee jaar ervaring met fertigatie op zijn uienpercelen in Het Hogeland en is daarover positief gestemd, ondanks twee relatief natte groeiseizoenen. Vooral de combinatie met de teelt op ruggen blijkt goed uit te pakken.

In 2023 had de teler als proef een stuk uien zonder fertigatie en de rest van de uien met fertigatie. 'Op het deel met fertigatie hadden we een meeropbrengst tussen 75 en 100 procent', stelt hij. 'In een droge periode in juni en juli, op het moment dat het gewas juist vocht nodig had, hebben we de uien dankzij fertigatie aan de groei kunnen houden.'

Valse meeldauw

Volgens de akkerbouwer had het gewas ook dit seizoen de potentie om een goede opbrengst te halen, maar zorgde een aantasting door valse meeldauw ervoor dat de uien een forse tik kregen. Daarom is nu in de opbrengst het positieve effect van fertigatie niet terug te zien. 'Zonde, want er zat een plus in van zeker 15 ton per hectare.'

Na een paar kurkdroge zomers verdiepte Smits zich een paar jaar geleden in de mogelijkheden van beregenen. Hij huurde weleens een haspel van een collega-teler, maar dat moet altijd maar net kunnen en het is materiaal van een ander. Toen de Groninger 's winters een lezing volgde over druppelirrigatie, raakte hij overtuigd. Het werd een fertigatiesysteem van Netafim.

'Je kunt wel in een droog seizoen kunstmest strooien, maar dan moet het nog wel inregenen. Met druppelirrigatie wordt de grond alleen van binnen vochtig, dus dan lossen de korrels ook niet op', legt Smits uit.

'Vandaar dat we ook een deel van de mineralenbehoefte via slangen geven. Aan de basis geven we bij het ruggen frezen en uien zaaien ook fosfaat, stikstof en kali in de rij. De rest van de stikstof en kali komt bij de loofgroeifase, bolling en verdere groei. Dat geeft ons bij de start van het seizoen iets meer rust', vindt de akkerbouwer.

Smits verbouwde de uien tot en met vorig jaar nog vlakvelds, maar kreeg toen te maken met flinke neerslagschade in het voorjaar. Volgens hem was dat deels te wijten aan het teeltsysteem. Dit jaar zaaide het bedrijf het complete uienareaal van 16 hectare op ruggen. Hierdoor staat het gewas wat hoger en zijn de uien minder gevoelig voor extreme neerslag. Ook kan de wind beter door het loof, waardoor het gewas beter kan opdrogen en minder vatbaar is voor schimmelziekten.

'Een ui wortelt slecht. De grond in een rug is losser, het gewas groeit dan beter', zegt de teler. 'Alleen als je na zaai droog weer krijgt, zou je normaal gesproken moeten beregenen om de uien boven te krijgen. Dat wilde ik niet. Doordat er nu slangen in de ruggen liggen, kunnen we als het droog wordt er water in pompen.'

Zaaien niet standaard

Het Groningse bedrijf freest vier ruggen op een rijafstand van 75 centimeter. De rug is iets afgeplat en zo'n 10 centimeter hoog. Vervolgens zaait Smits met een conventionele uienzaaier met twee elementen op een rug. 'We zaaien niet standaard, maar per element een dubbel rijtje. Ons idee daarachter is dat we een mooiere verdeling van de uien op de rug krijgen. Dat is dit jaar goed bevallen.'

Tijdens het zaaien worden tussen beide zaai-elementen de fertigatieslangen in de ruggen gelegd. Tussen de trekker en de zaaimachine is een extra bok met een loopplateau gemaakt. Vanaf daar kan een medewerker het zaaien en leggen van het slangen in de gaten houden.

De overgang naar ruggenteelt vroeg volgens Smits ook kleine aanpassingen aan de uienrooier. 'We hebben wat afdichtingen moeten maken, omdat je bij de oogst anders mogelijk uien kunt verliezen. Daarnaast hebben we onder de rooier een soort triangel gemaakt. Deze triangel schuift de grond zo dat er een vlak bed ligt om de uien op het zwad te leggen.'

Het fertigatiesysteem past goed in de arbeidsfilm van het bedrijf. 'In het voorjaar kost het aansluiten wel veel tijd, dat moet je niet onderschatten. Maar als alles is aangesloten en het draait, dan valt het werk in het seizoen mee. Soms moet je even wat aanpassen in de fertigatie-unit of een lekkage repareren', zegt de Groningse teler.

In de nazomer rooit Smits de slangen samen met de uien uit de ruggen om ze vervolgens in bundels op te rollen en af te voeren. 'Dat vraagt extra arbeid in de drukke oogsttijd. Toch is dit extra werk voor ons beter in te plannen dan tijdens het seizoen, waarin we bijvoorbeeld druk zijn met het selectiewerk in pootgoed. We hoeven dan in ieder geval niet met beregeningsbuizen of een haspel te slepen', stelt hij tevreden.

Mobiele motorpomp

Het bedrijf werkt nu met een mobiele motorpomp, waardoor het meerdere uienpercelen in een seizoen kan voorzien van water. 'We hebben ieder jaar meestal drie uienpercelen, waaronder ook huurpercelen. Het is daarom niet mogelijk een vaste opstelling te maken', zegt de akkerbouwer.

'Ondanks dat we de pomp moeten verplaatsten, scheelt het een hoop sleepwerk vergeleken met een haspel. We zetten de pomp bij het perceel, sluiten de hoofdslang aan en het kan draaien', legt de ondernemer uit. Aan de aanzuigzijde van de pomp zuigt het apparaat meststoffen in het systeem. Smits: 'Simpel, maar wel effectief.'