Ook als vogelgriep kan binnenwaaien blijven andere insleeproutes risico

Eind 2022 werd in een onderzoek bij drie pluimveebedrijven, uitgevoerd door de Universiteit Utrecht en Wageningen Bioveterinary Research, al aangetoond dat via de luchtinlaat materiaal uit de omgeving, zoals plantendeeltjes of insecten, binnen kan komen. Bij dit onderzoek werden fijngaasnetten aan de binnenzijde van de inlaten geplaatst. In de monsters opgevangen in dit gaas werd ook geen vogelgriepvirus aangetroffen.

Tegelijkertijd met dit onderzoek is op deze drie pluimveebedrijven ook een andere, op omgevings-DNA gebaseerde, methode gebruikt. De uitkomsten daarvan zijn in een onlangs gepubliceerd onderzoek verschenen. Voor dit onderzoek hebben onderzoekers van de Universiteit Utrecht verder gezocht direct in de binnenkomende luchtstroom met daarin mogelijk ook veel kleinere biologische deeltjes. Ze hebben specifiek gekeken of er direct achter de luchtinlaat genetisch materiaal, DNA, was te vinden van wilde watervogels die in de omgeving van de stal voorkomen.

Dat DNA is inderdaad in een klein aantal monsters gevonden. Dit kan betekenen dat er via deze route mogelijk ook vogelgriepvirus binnen kan komen. Deze nieuwe op omgevings-DNA gebaseerde methode kan ook worden ingezet om potentiële andere insleeproutes te onderzoeken. Niet alleen voor vogelgriep, maar ook voor andere ziekten.

Of er ook vogelgriepvirus binnenkomt via de luchtinlaat, moet nog nader worden onderzocht. Als er dan niet alleen DNA, maar ook infectieus vogelgriepvirus wordt gevonden, en in een voldoende hoge hoeveelheid om pluimvee in de stal te besmetten, staat vast dat de luchtinlaat een van de mogelijke insleeproutes is.

Windbreekgaas

Voor de zekerheid adviseren de onderzoekers om in de tussentijd toch al maatregelen te nemen om het risico van insleep via de luchtinlaat waar mogelijk te beperken. Dat kan bijvoorbeeld door windbreekgaas voor de luchtinlaat aan te brengen of door het materiaal dat via de inlaatlucht binnenkomt af te vangen in de warmtewisselaar. Maar ook windbreekgaas is geen wondermiddel en moet alleen als aanvulling op bestaande bioveiligheidsmaatregelen worden gezien.

De aandacht van pluimveehouders voor de andere insleeproutes van vogelgriep mag daarbij niet verslappen. Om insleep van vogelgriep te voorkomen, blijven alle bioveiligheidsmaatregelen van belang. Dit is niet alleen noodzakelijk om insleep van vogelgriepvirus van wilde watervogels te voorkomen. Ook vermindert het risico's op overdracht van allerlei ziekteverwekkers afkomstig van andere pluimveebedrijven.

Douchen

De grootste risicofactor blijft hierbij insleep door de pluimveehouder, medewerkers of bezoekers. Een kleine hoeveelheid uitwerpselen van met vogelgriep besmette wilde vogels onder schoeisel, op kleding of de handen is al voldoende om een koppel pluimvee te besmetten. Daarom blijft het nodig om te douchen voor het betreden van de stallen en schoon schoeisel en bedrijfskleding te gebruiken. Na het lopen over het erf is het gewenst om weer van schoeisel te wisselen.

Een schoon erf met zo min mogelijk begroeiing, voedsel- of mestresten en bouwmaterialen trekt minder plaagdieren en wilde vogels aan. Een goede opvang van regenwater van het dak gaat plasvorming tegen en voorkomt naar binnen spetteren bij luchtinlaten of onder deuren sijpelen van regenwater van daken, waar mest van wilde vogels in kan zitten. Wilde vogels ver van de stal houden helpt om het risico op insleep van vogelgriep te verkleinen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door met geautomatiseerde lasers vogels te weren.

Ook plaagdieren weren blijft van belang. Via kleine spleten langs deuren of uitloopluiken kunnen muizen of ratten de stal binnenkomen. Ook van onder andere bromvliegen is aangetoond dat deze mogelijk een rol spelen bij verspreiding van vogelgriep vanuit de omgeving naar pluimvee in verschillende studies in Japan. De huidige gebruikte op DNA gebaseerde techniek kan ook worden gebruikt om dit soort bioveiligheidsrisico's beter in kaart te brengen of zelfs te meten.