Milieudoelen bollenteelt halen met regioaanpak

‘Als we bloembollen willen blijven telen, moeten we laten zien dat we werkelijk stappen zetten om de milieubelasting terug te dringen’, zegt Colja Corts, beleidsmedewerker bodem, water en mineralen bij de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB), de belangenorganisatie voor bloembollentelers.

‘Het is goed om transparant te zijn over hoe de situatie nu is en waar we als sector naartoe willen.’ Corts heeft samen met regiobestuurders van de KAVB-kring Bloembollenstreek een opzet gemaakt voor de Regioaanpak Duurzame Bloembollenteelt.

‘Telers zien wat er leeft in de samenleving. Ze weten dat de sector met antwoorden moet komen na de negatieve publiciteit over norm-overschrijdingen, hoog middelengebruik en emissies naar het milieu. Verder is er het besef dat telers alleen resultaat boeken als ze verduurzaming samen oppakken. Daar hoort een gezamenlijke visie bij over hoe een toekomstbestendige bloembollenteelt in de omgeving past, ook in economisch perspectief.’

Eisen landelijk gebied

Dit jaar starten twaalf bollentelers in de Duin- en Bollenstreek met de regioaanpak. Doel is voldoen aan de eisen van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied in Zuid-Holland. Het betreft normen voor water, bodem, biodiversiteit en klimaatdoelen. Dit is afgestemd met regionale stakeholders, zoals waterschappen, gemeentes en milieuorganisaties. De aanpak sluit ook aan op nationale en Europese wet- en regelgeving.

De regioaanpak en de daaraan verbonden regiocertificering begint met een nulmeting op bedrijfsniveau. Corts legt uit dat vanuit bestaande registratieprogramma’s voor elk bedrijf de milieubelasting wordt berekend. Hiervoor wordt de methodiek van CLM Onderzoek en Advies gebruikt.

‘De bedoeling is dat de nulmeting voor de bedrijven een benchmark is’, vult Corts aan. ‘Ondernemers kunnen hun eigen milieubelasting vergelijken met die van collega-bedrijven. Zo kunnen ze beter vaststellen welke maatregelen nodig zijn om winst te boeken.’

De te nemen maatregelen worden afgestemd met de stakeholders. Omdat de regioaanpak doelsturing nastreeft, bepalen de individuele bollentelers in principe zelf wat ze gaan doen om hun milieu-impact te verkleinen.

Toolbox voor inspiratie

Voor inspiratie is een toolbox samengesteld met maatregelen die variëren van het toepassen van driftarme spuittechniek tot het gebruik van laagrisicomiddelen en bijvoorbeeld de aanleg van akkerranden of spuitvrije zones. Adviesorganisatie Delphy begeleidt de bollentelers waar nodig met de maatregelen die ze willen uitvoeren.

Op basis van de nulmeting en jaarlijkse monitoring wordt bekeken in hoeverre telers in de buurt komen van de gestelde doelen. Er is daarbij steeds overleg met de stakeholders.

Snelle terugkoppeling

Corts vertelt dat in de Duin- en Bollenstreek met hoogheemraadschap Rijnland is afgesproken om eventuele normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen en fosfaatgehaltes snel terug te koppelen met de deelnemers aan de regioaanpak. ‘Dat geeft telers de mogelijkheid daarop te sturen.’

Op basis van de kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) voor milieubelasting en verbetering ten opzichte van de nulmeting worden de bedrijven gecertificeerd. Corts zegt dat gedacht wordt aan een methodiek waarbij bedrijven in aanmerking komen voor gouden, zilveren of bronzen certificaten. Certificering moet worden geborgd en uitgevoerd door een onafhankelijke instelling.

Het is niet direct de intentie dat de certificering zorgt voor een hogere marktwaarde van de geteelde bloembollen, geeft Corts aan. ‘Uiteindelijk is de inzet op verdere verduurzaming voor de sector een ‘license to produce’. De regioaanpak zal eraan bijdragen dat we teeltverboden vermijden en de bollensector behouden blijft in gebieden waar nu veel discussies zijn.’

Het idee is om de Regioaanpak Duurzame Bollenteelt de komende jaren verder op te schalen en uit te rollen. Corts vertelt dat de provincies Noord-Holland en Flevoland al interesse hebben getoond. Bij de betreffende kringen van KAVB wordt gepeild of er telers zijn die willen deelnemen.

‘Kenmerkend aan deze regio’s is dat bollentelers vaak een reizende bollenkraam hebben en dus meedraaien in rotaties met akkerbouwers en veehouders. Een volgende stap is dan ook dat andere sectoren zich aansluiten bij de aanpak om via doelsturing op bedrijfsniveau samen te werken aan de verdere verduurzaming.’

Regio uitdagingen

Voordeel van een regioaanpak vindt Corts dat telers in overleg met waterschappen, milieuorganisaties en overheden en ook met ketenpartijen als Anthos en CNB kunnen sturen op regiospecifieke uitdagingen.

Verder biedt de aanpak de mogelijkheid om bevindingen van onderzoeken en praktijkprojecten te implementeren in de toolbox met maatregelen. Hetzelfde geldt voor protocollen die ontwikkeld zijn om erf- en perceel-emissie te beperken.

Het beschikbare budget en de capaciteit om de certificering te organiseren en de regioaanpak onafhankelijk te begeleiden, kan volgens Corts een belemmering zijn voor opschalen van de aanpak. ‘De financiële ruimte hangt sterk af van de bijdrage van provincies. Voor deze regioplannen is het spijtig dat het aanvankelijk goed gevulde transitiefonds is weggevallen.’