Harbers: meer ingrijpende maatregelen nodig om droogte te bestrijden

Op dit moment gebruiken we het beschikbare water zo efficiënt mogelijk, maar in de toekomst zijn volgens Harbers meer ingrijpende maatregelen nodig. 'In 2018 en 2022 zaten we op het randje van wat Nederland nu aankan. De rivieren stonden zo laag dat schepen nauwelijks meer konden varen, veel boeren konden hun gewassen niet meer besproeien en de natuur droogde uit. Deze extreme zomers worden richting 2100 het nieuwe normaal. Nederland moet zich daarop voorbereiden.'

Eind 2022 heeft het kabinet al besloten dat water en bodem een grotere rol moeten krijgen bij de inrichting van ons land. 'Minder zoetwater gebruiken, grondwaterstanden verhogen, meer opslag in het IJsselmeer en een gezondere bodem zijn maatregelen waarmee we onze zoetwatervoorziening kunnen verbeteren. Alle overheden en alle watergebruikers moeten dit soort scherpe bestuurlijke keuzes maken. Daarnaast gaan we onderzoeken welke verdere opties er nog zijn om een zoetwatertekort te minimaliseren', licht de minister toe.

Zoetwatertekort steeds nijpender

Verschillende onderzoeken hebben het afgelopen jaar aangetoond dat zoetwatertekort op korte termijn het meest urgente probleem voor Nederland is als het gaat om ons aanpassen aan klimaatverandering. Zo stond in de KNMI-scenario's dat er voor 2050 al niet genoeg zoetwater is om verzilting tegen te gaan.

Het meeste zoete water wordt volgens Harbers op dit moment gebruikt om verzilting tegen te gaan. Ook gebruiken we het om bodemdaling tegen te gaan en is voldoende zoetwater essentieel voor dijken, drinkwater, scheepvaart, landbouw, industrie, goede waterkwaliteit en natuur, schrijft de minister in de brief. Bij een zoetwatertekort kunnen niet al deze functies worden vervuld. Overigens heeft de drinkwatervoorziening hier een prioriteit: zoetwatertekort leidt dus niet automatisch tot een drinkwatertekort.

In het Deltaprogramma Zoetwater werken Rijk en regio samen om het zoetwatertekort te beperken. Tot nu toe draaide de aanpak vooral om het optimaliseren van het watersysteem. Maar deze zoetwateraanpak is volgens Harbers niet langer toereikend. 'Het is dan ook noodzakelijk dat alle overheden in beeld brengen hoe ze de toekomstige zoetwatervraag in evenwicht brengen met het wateraanbod.'

Belangrijke afwegingen

Daarnaast vindt de minister dat overheden belangrijke afwegingen moeten gaan maken in hun ruimtelijke plannen, zoals kiezen voor minder watergebruik, acceptatie van een hoger zoutgehalte in sommige gebieden en het beter vasthouden van overtollig regenwater in de wintermaanden, ook al leidt dit mogelijk tot wateroverlast voor boeren en tuinders.

Ook begint het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met de andere partijen binnen het Nationaal Deltaprogramma een verkenning naar haalbaarheid en wenselijkheid van meer ingrijpende maatregelen, zoals het herzien van de verdeling van het hoofdwatersysteem of een mogelijke tweede aanvoerroute naar het IJsselmeer.

Elke zes jaar worden de Deltabeslissingen herijkt. De eerstvolgende keer is in 2026. Daarin wordt omgaan met droogte meegenomen. De besluiten en maatregelen die daaruit voortvloeien, worden vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma 2028-2033.