Friese zandboer kan met bufferen droogteschade verminderen

Dat blijkt uit een driejarige praktijkproef van onder meer Hogeschool Van Hall Larenstein in samenwerking met de agrarische collectieven in het gebied. Zeven boeren verspreid over het gebied zijn drie jaar begeleid en gevolgd bij het nemen van bedrijfsspecifieke maatregelen. Denk daarbij aan bochten plaatsen op duikers en drainagepijpen, een buffertank met omgekeerde drainage toepassen en stuwtjes in kavelsloten plaatsen. De praktijkproef ging vergezeld van een modelberekening voor het hele gebied.

Uit de proeven blijkt dat bedrijfsspecifieke doelgerichte maatregelen meer resultaat opleveren dan algemene regionale maatregelen. Op veel bedrijven op de Friese zandgronden is ook een hoger grondwaterpeil mogelijk zonder dat dit extra gewasschade oplevert. 'Je bent als boer bij machte om een stabieler grondwaterpeil te hebben op je bedrijf', stelt onderzoeker en projectbegeleider Johan Medenblik van Hogeschool Van Hall Larenstein.

Klimaatverandering

Door klimaatverandering stijgen in de toekomst door toenemende weersextremen zowel droogte- als natschade. Door extra water te bufferen op eigen land wordt de kans op droogteschade kleiner ten opzichte van een mogelijk toenemende natschade. Uit de modelberekeningen van maatregelen die op regionale schaal worden toegepast, blijkt dat bij integrale peilverhogingen de totale schade licht zou toenemen. 'Dat is dan het paard achter de wagen spannen', stelt Medenblik vast.

Maar van het toepassen van bedrijfsspecifieke maatregelen op grotere schaal wordt juist wel veel effect verwacht, stellen de onderzoekers. 'Boeren moeten daarin onderling samenwerken en ook de samenwerking zoeken met het waterschap', zegt de onderzoeker.

Veengronden

Uit de proeven blijkt verder dat vooral de landbouw op de Friese zandgronden profiteert van bedrijfsspecifiek waterbeheer. Dat is ruwweg 80 procent van het gebied. Op de overige veengronden en moerige gronden, die voornamelijk in de beekdalen zijn te vinden, neemt de kans op wateroverlast dan wel toe. Dat maakt dat agrarische bedrijven daar hun bedrijfsvoering mogelijk moeten aanpassen, bijvoorbeeld door over te gaan op het aanbieden van 'blauwe diensten'. Doordat het grondwaterpeil structureel omhooggaat, profiteert ook de natuur van het aangepaste waterbeheer.

Volgens bestuurder Gerben de Boer van Wetterskip Fryslân betekent het project een opsteker voor zowel boeren als water- en natuurbeheerders. 'De uitdaging voor de komende tijd is om het Friese zandgebied voldoende nat te houden. Dat vergt enorme inspanningen. De vraag is: hoelang kunnen wij dat als waterschap blijven faciliteren? We blijven de maatregelen die deze boeren treffen, daarom zeker steunen.'

Water vasthouden

Grietje van der Sluis uit Haule, een van de deelnemers aan de praktijkproef, bevestigt het belang van eigen waterbeheer. 'Wij hebben hier geen kavelsloten en moeten het wat beregening betreft dus van boven hebben. We moeten in gebieden als deze dan meer water vasthouden.'

Een andere deelnemer aan de praktijkproef zegt dat tien dagen water langer vasthouden hem kilo's extra droge stof heeft opgeleverd. 'Maar boeren moeten zich wel met peilen kunnen bemoeien, naast het waterschap', waarschuwt hij.