Kavelruil in Flevoland steeds vaker in beeld

Je verwacht niet dat veel kavelruil wordt toegepast in de relatief nieuwe landbouwprovincie Flevoland. De verkaveling is er decennia na de inpoldering nog redelijk goed, met huiskavels tot 40 hectare. Veel boeren ruilen bovendien onderling al grond of doen aan verhuur. De Flevolandse bodem is voor veel doeleinden geschikt, zodat akkerbouwers, bollentelers en veehouders relatief makkelijk van dezelfde percelen gebruik kunnen maken.

Toch popt de vraag om een kavelruilproject, waarbij percelen of bedrijfsgebouwen van eigenaar wisselen, met enige regelmaat op, stelt Dick Wismeijer vast. Hij is directeur van Stivas, de stichting die kavelruilen begeleidt, meestal in samenwerking met plaatselijke agrarische makelaars. 'Het initiatief komt dan van grondeigenaren die de buurt de kans willen geven in te springen op een verkoop, dus niet alleen de directe buurman.'

Die behoefte aan kavelruilen is er in Flevoland wel degelijk, merkt Wismeijer. 'Al loopt de emmer niet over met projecten. Vanaf 2019 zijn in Flevoland nu vier kavelruilprojecten afgerond en er zit nog wat in de pijplijn. Het is niet voor niets dat de LTO-afdelingen erop hebben aangedrongen de huidige stimuleringsregeling te verlengen. De landbouwstructuur gaat er zo alleen maar op vooruit.'

En ook voor de stoppers die grond inbrengen is het volgens Wismeijer aantrekkelijk. 'Ze beuren hetzelfde voor hun grond en kunnen er meestal blijven wonen, terwijl er door de langere projectduur meer tijd is om tot een goede transactie te komen.'

Makelaar Martien van Arendonk heeft gedurende zijn loopbaan al diverse kavelruilen begeleid. 'Tot een jaar of vijf terug speelde het meer, toen de medewerkers buitendienst van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) nog actief meedachten. Nu laat het beleid van het ministerie van LNV betrokkenheid van het RVB als grootste grondbezitter in Flevoland minder makkelijk toe.'

Grote vraag, weinig aanbod

De ruilen waar Van Arendonk nu bij betrokken is spelen tussen particulieren, dus los van het RVB. 'Er zit niet veel beweging in de Flevolandse grondmarkt. De vraag is groot, maar er is weinig aanbod. Dan kan ruilen een oplossing bieden.'

De laatste kavelruil waar Van Arendonk een spilfunctie in had, was een stoppende akkerbouwer aan het Wrakkenpad in Creil. Later haakte daar een melkveehouder aan het Ruttensepad in Rutten bij aan die zijn opstallen wilde verkopen. Bij het project waren in totaal zes bedrijven betrokken.

Van Arendonk heeft in het project zowel de verkopende als de kopende en ruilende partijen bijgestaan. 'Een kwestie van vertrouwen, de meeste betrokken boeren ken ik goed of ze kenden elkaar.'

Tijd gunnen

Met de stoppende akkerbouwer in Creil had de makelaar bijvoorbeeld al een jarenlange relatie. 'Toen het in de omgeving bekend werd, reageerden diverse partijen. De bedrijfsbeëindiger vond het mooi dat we in gesprek waren met meerdere jongere ondernemers en gunde hen de tijd om het rond te krijgen. Zo konden we de keten gaan leggen.'

Jan Maarten Hendrikse was een van hen. De akkerbouwer ruilde een kavel van 20 hectare aan het Ruttensepad in Rutten in voor een perceel van bijna dezelfde grootte van de stoppende akkerbouwer aan het Wrakkenpad, dichter bij huis.

Geen moeilijk beslissing

'Dat kwam ons goed uit', vertelt Hendrikse. 'Het scheelt in reistijd en de grondsoort komt meer overeen met onze andere percelen. Samen met de hoge grondprijs en de gestegen rente was het geen moeilijke beslissing om te ruilen in plaats van te kopen.' In het kader van het project kon Hendrikse ook nog met subsidie een bieten- en compostplein aanleggen op het verworven perceel.

De vof Plomp is gevestigd aan de Noordermeerweg in Rutten. Het gemengde familiebedrijf met vijf boeren verdeeld over twee generaties, kon het perceel aan het Ruttensepad weer goed gebruiken. De ondernemers brachten daarvoor een kavel aan de Noordermeerweg in, waar bollenteler Cyprian de Jong op zijn beurt van kon profiteren.

Daarnaast namen de ondernemers de gebouwen en bedrijfswoning van een vrijkomend melkveebedrijf aan het Ruttensepad over om zo de zestig koeien te kunnen onderbrengen in een grotere stal. Zoon en neef Mart Plomp is daar 120 koeien gaan melken met nu voldoende grond eromheen om te weiden.

Toeval

Dat Plomp daar terechtkon na in Zweden te hebben gewerkt als bedrijfsleider op een melkveehouderij, is deels toeval. Hij ging tijdens een familiebezoek buurten bij de melkveehouder waar hij in het verleden vaak melkte. Toen hij hoorde dat die ging stoppen, is de verkoop alsnog in het ruilplan ingebracht.

Voor de familie Plomp zaten er aan de ruil en aankoop eigenlijk alleen maar voordelen, vertelt Plomps oom Nicolo. De vof combineert akkerbouw met melkveehouderij en kan door het kavelruilproject weer even vooruit. 'Tot de verplaatsing van de koeien verkeerden we in onzekerheid over de toekomst van onze melkveetak, omdat we op de oude locatie niet konden uitbreiden. Het was een flinke puzzel, maar het bedrijf is nu meer in balans.'