'De juridische waarde van politieke beloftes'

Column Politiek Nico Bouwman 07 feb 2023 om 11:00uur

Mijn vorige column ging over mest. Dit is niet alleen in agrarische kringen een veelbesproken onderwerp, de laatste weken werd er zelfs in het NOS-journaal en actualiteitenprogramma's aandacht aan besteed.

%27De+juridische+waarde+van+politieke+beloftes%27

Landbouwminister Piet Adema ging in de Tweede Kamer door het stof om zijn handelen rondom de derogatie. Hij hoopte van 2023 een 'overgangsjaar' te kunnen maken, maar werd door de Europese Commissie teruggefloten.

Ik moest toen direct denken aan een ander 'overgangsjaar', namelijk voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Ik citeer voor alle duidelijkheid even letterlijk uit een Kamerbrief van Adema van 14 november 2022: 'In het GLB zitten ook de nodige veranderingen. Ik snap dat boeren daaraan moeten wennen. Daarbij zijn de voorwaarden laat bekend geworden, waardoor de tijd voor voorbereiding beperkt is. In het eerste jaar zullen bij het niet voldoen aan de nieuwe voorwaarden of de in het GLB beschreven 'goede landbouw- en milieucondities' in principe waarschuwingen worden gegeven, geen sancties. Dit geeft de kans te wennen aan het systeem. Daarmee hoop ik dat boeren met vertrouwen zullen meedoen aan het GLB.'

Als advocaat frons ik mijn wenkbrauwen bij dit soort uitspraken. De overheid heeft de boel niet op tijd op orde en realiseert zich dat dit vervelend kan uitpakken voor boeren. De minister zegt vervolgens toe 'in principe' geen sancties te zullen opleggen bij overtredingen. Door de woorden 'in principe' houdt de minister de deur open voor het opleggen van sancties, maar hoe ver die deur openstaat, blijft onduidelijk.

De minister houdt de deur open voor het opleggen van sancties, maar hoe ver die deur openstaat, blijft onduidelijk

Nico Bouwman, advocaat agrarisch recht

Dit soort uitspraken doen bewindslieden vaker. In 2018 werd het stelsel van fosfaatrechten ingevoerd. Veel veehouders stelden bezwaar en beroep in tegen hun fosfaatrechtenbeschikking. Het duurde daardoor vaak jaren voordat duidelijkheid ontstond over het aantal fosfaatrechten dat een veehouder toekwam. In een debat in 2018 zegde toenmalig landbouwminister Carola Schouten toe dat in de handhaving rekening zou worden gehouden met het feit dat veehouders in onzekerheid zaten en nog bezwaar- en beroepsprocedures hadden lopen.

Maar ik merk er in mijn praktijk weinig van. Ook tegen veehouders die nog een beroep hadden lopen, wordt proces-verbaal opgemaakt. Mochten deze zaken worden doorgezet bij de rechter, dan zal de rechter moeten oordelen over de waarde van de toezeggingen van de minister.

Mensen zou je op hun woord moeten kunnen geloven, ook politici. Als advocaat moet ik helaas vaak denken: eerst zien, dan geloven.