Boeren in Denemarken stappen in 2030 volledig over op biogas

Op dit moment zorgt biogas voor ongeveer 40 procent van het gas dat in Denemarken wordt gebruikt. De verwachting is dat dit in 2030 100 procent is. Het land produceerde vorig jaar 8 terawattuur aan biogas. In 2024 waren er in totaal 144 biogasinstallaties, waarvan er 93 draaien op landbouwbiomassa.

Biogas bestaat al langer in de Deense landbouw. In de jaren tachtig was er een grote milieu- en landbouwhervorming. Daarbij werd het landoppervlak van een bedrijf gekoppeld aan de hoeveelheid mest die een boer mocht uitrijden in het groeiseizoen, de zogenoemde harmonie-eis. Verwerking tot biogas bleek de beste oplossing voor het mestoverschot.

Mestvergisters

Het klinkt als een wondermiddel: boeren verkopen mest aan een biogasinstallatie, die maakt er biogas van voor energie en het restafval in de vorm van makkelijk opneembare gier krijgen boeren terug. Zo is de cirkel rond. In de loop der jaren nam het aantal mestvergisters toe en werden ze ook groter, gestimuleerd met overheidssubsidies. Maar toen die steun in 2019 terugliep, ging de vaart eruit.

Mede door de toegenomen bezorgdheid om klimaatverandering, steun vanuit het groene landbouwakkoord Grøn Trepart en de toenemende wens om qua energie zelfvoorzienend te zijn, komt biogas weer op gang. Nu zijn schaalvergroting en diversificatie aan de orde. Eigenaren van bestaande installaties willen groeien. Ze willen niet alleen biogas maken bij lage temperaturen, maar ook bij hoge. Dit wordt pyrolyse genoemd.

Waterstof omzetten naar brandstof, biogas verder bewerken tot vloeibaar biogas voor transport en op termijn CO2 wegvangen uit het vergassingsproces voor onder meer de productie van plastic. Dit zijn toekomstscenario's die stap voor stap economisch haalbaarder worden. De scenario's bieden ook economische kansen voor agrarisch ondernemers, door de grondstof die eruit voortkomt: biomassa.

Groeien

Brødre Thorsen is een machineverhuurbedrijf in Djursland dat ook een mestvergister heeft. Het bedrijf wil groeien, maar de band met de omgeving niet verliezen. Daar zit ook eigenbelang bij, zegt eigenaar Steffen Thorsen. Niet alleen van hemzelf, maar ook van de boeren die hij als mede-eigenaar bij het biogasbedrijf wil betrekken.

'De klanten van ons machineverhuurbedrijf zijn de toekomstige leveranciers van de grotere biogasinstallatie. Als boeren mede-eigenaar worden, kunnen we investeren in onze eigen woonomgeving, onze eigen grond, ons eigen economische leven', legt Thorsen uit. Dat is nodig, want het Deense platteland ontvolkt en banen verdwijnen.

Coöperaties weer in trek

Het is niet verwonderlijk dat de coöperatie als eigendomsvorm weer opduikt waar de landbouw nieuwe wegen inslaat. Denemarken is de bakermat van de landbouwcoöperatie en het is een bekende manier van werken. Een van de grotere spelers op de biogasmarkt, Danish Bio Commodities (DBC), denkt in dezelfde richting als Thorsen.

DBC bezit zeven biogasinstallaties, adviseert kopers en verkopers en certificeert de herkomst van groen gas. Het bedrijf is onlangs in zee gegaan met een nieuwe investeerder en verwacht de komende vijf jaar het volume te verdriedubbelen, aldus COO Jeff Saul.

Diversificatie

Behalve de argumenten die Thorsen aandraagt – verankering in de lokale gemeenschap en goede kansen voor nieuwe vormen van duurzame energie – noemt Saul diversificatie van landbouw en energieproductie. 'Door te combineren spreiden boeren hun bronnen van inkomsten. Daardoor zijn ze minder afhankelijk van weers- en klimaatinvloeden.'

Peter Fuglsang, betrokken bij een van de biogasinstallaties van DBC, formuleert het weer anders: 'Boeren maken klimaat in plaats van energie.' Hij werkt samen met de boeren die onlangs lid zijn geworden van de coöperatie die voor 50 procent eigenaar is van de biogasinstallatie. Agrarisch ondernemers leveren landbouwproducten en biomassa en dragen ook verantwoordelijkheid voor het milieu.

Mikkel Lykkegaard Christensen is een van de boeren die werkt met Fuglsang. Hij is mede-eigenaar van Redet, een akkerbouwbedrijf van 2.500 hectare dat lid is van de coöperatie in Vrå. Hij verkoopt ingekuild stro aan biogasinstallatie Agri Energy en krijgt er gier voor terug. Sinds kort krijgt hij ook biokoolpellets voor grondverbetering.

Dubbel voordelig

Volgens Lykkegaard Christensen is die bedrijfsvorm dubbel voordelig. Ten eerste heeft Redet medezeggenschap over de prijs van biomassa en ten tweede krijgt het akkerbouwbedrijf een aandeel in de winst van Agri Energy.

Biologisch melkveehouder Mikkel Juehl Nielsen, die 180 melkkoeien en 180 stuks jongvee houdt, overweegt te leveren aan een biogasbedrijf in oprichting. Hij ziet veel voordelen, maar ook nadelen. 'Er is een risico dat de kwaliteit van de gier die je terugkrijgt niet hoog genoeg is. Maar mijn grootste zorg is het langdurig contract van acht à tien jaar. Dit beperkt je onafhankelijkheid. Wanneer het aantal koeien stijgt of daalt, ben je toch gebonden aan je leverplicht.'