Kabinet: landbouw niet sluitstuk bij transitie landelijk gebied

Minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof werkt samen met minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat en minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan het NPLG. In de transitie van het landelijk gebied moeten keuzes worden gemaakt, voor de korte en lange termijn. Deze keuzes raken de land- en tuinbouw.

Van der Wal schrijft in de Kamerbrief dat de agrarische sector in deze aanpak onmisbaar is, vanuit de rol als duurzame voedselproducent, beheerder van (agrarische) natuur en landschapselementen en vanuit sociaal-cultureel perspectief. Het is belangrijk dat er voor de agrarische sector bruikbare landbouwgrond is en blijft.

Van der Wal stelt dat de agrarische sector niet het sluitstuk mag zijn in de discussie over ruimte. Beschermen van bruikbare landbouwgrond moet in de gebiedsprocessen nadrukkelijk aandacht krijgen, schrijft ze aan de Tweede Kamer.

Grondbank en waterpeil

Om de realisatie van de landelijke opgaven voor natuur, water en klimaat te bespoedigen, is het van belang om grondmobiliteit te creëren om ruimte te bieden aan het gebiedsproces. Het kabinet draagt daar aan bij met een nationale grondbank (NGB), als aanvulling op provinciale grondbanken.

Een voorbeeld van zo'n transitie is een hoger waterpeil op diverse plekken in het land. Een hoger grondwaterpeil zorgt voor voldoende water als het een tijd niet regent, remt de daling van veenbodems en vermindert de uitstoot van broeikasgassen. Waar welke maatregelen worden genomen, is nog niet bekend. Evenmin is duidelijk welke gevolgen dit heeft voor de land- en tuinbouw. Per gebied wordt met betrokkenen gekeken in welk tempo welk doel kan worden bereikt.

Samenhang met landbouwbrief

De uitwerking van het NPLG hangt ook samen met de brief van landbouwminister Piet Adema over de toekomst van de landbouw en het landbouwakkoord, met de kabinetsreactie op de uitspraak van de Raad van State over de bouwvrijstelling en met de brief Water en Bodem Sturend van de minister van I&W.

In de reactie op de uitspraak over de bouwvrijstelling beschrijft het kabinet een aanpak om op korte termijn een forse reductie van de stikstofneerslag te realiseren om zo natuur te herstellen, PAS-melders te legaliseren en economische ontwikkeling weer mogelijk te maken en te zorgen voor een eenvoudiger en meer robuuste manier van vergunningverlening op basis van de Wet natuurbescherming.

Regionale uitwerking

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties stuurt op 9 december zogeheten Novex-startpakketten over de ruimtelijke opgaven naar de provincies zodat zij de ruimtelijke puzzel kunnen leggen waarin verschillende opgaven samenkomen. Het NPLG is daar onderdeel van.

De richtinggevende regionale vertaling van enkele nationale doelen voor natuur (concretisering van areaal- en verbeteropgaven voor de Vogel- en Habitatrichtlijn) en klimaat (reductieopgave broeikasgassen landbouw) uit het NPLG worden met de mede-overheden in de gebiedsprocessen bepaald en begin 2023 bekendgemaakt. Voor de gebiedsgerichte aanpak heeft het kabinet 24,3 miljard euro gereserveerd in het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur.

Uiterlijk 1 juli 2023 komen de provincies met een eerste toetsbare versie van het gebiedsprogramma, waarbij het van belang is dat voor het hele landelijke gebied een aantal hoofdkeuzes zijn voorbereid. Maar op 1 juli kan en hoeft niet alles al compleet te zijn uitgewerkt. De gebiedsprogramma's worden gezamenlijk over een langere periode uitgewerkt, met aandacht voor reflectie, inbreng van nieuwe kennis en leren van elkaar.