Kabinet verwacht transparantie supermarkt over eerlijke boerenprijs

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) bracht op 2 december 2021 zijn advies 'Boeren met toekomst' uit. De raad wil in dit advies de vraag beantwoorden hoe de overheid kan bevorderen dat boeren met hun ondernemerschap een acceptabel inkomen kunnen behalen, binnen de grenzen die de leefomgeving aan hun bedrijf stelt. Rli doet in dit rapport een aantal aanbevelingen en daar heeft de minister nu namens het kabinet op gereageerd.

Een van de aanbevelingen is dat het Rijk moet inzetten op verduurzaming van de keten en gedragsverandering van de consument. Het kabinet is het met Rli eens dat in de gehele keten, van grond tot mond, stappen gezet moeten worden. Deze brede verantwoordelijkheid wordt ook benoemd in het coalitieakkoord, benadrukt Staghouwer. Daar hoort ook de genoemde transparantie in de keten bij. Het ministerie is een onderzoek gestart naar de mate waarin supermarkten bijdragen aan een duurzaam voedselsysteem.

Het coalitieakkoord benoemt ook de rol van de consument bij verduurzaming van de voedselketen. Op dit moment wordt daar vanuit het ministerie van LNV onder andere invulling aan gegeven door in te zetten op het verhogen van 'voedselvaardigheden' van consumenten. Dat wil zeggen dat consumenten meer kennis over voedsel en de bereiding daarvan krijgen, bijvoorbeeld via het Voedingscentrum. Onderzoek moeten nog uitwijzen hoe dit de komende jaren vorm krijgt.

Eigen inzicht

Rli stelt daarnaast dat boeren binnen gestelde duurzaamheidseisen toekomstperspectief moeten hebben om te kunnen ondernemen, waarbij ze zo veel mogelijk vrijheid krijgen om naar eigen inzicht invulling aan het behalen van de doelen te geven. Deze visie wordt niet gedeeld door het kabinet.

Het kabinet erkent de betekenis van het bieden van een eigen handelingsruimte aan ondernemers. Daarbij kunnen zij zoveel mogelijk hun eigen creativiteit en ondernemerschap inzetten en zich verantwoordelijk gaan voelen voor die inspanningen. Toch is de stap naar meer doelsturing en in het bijzonder die op bedrijfsniveau om meerdere redenen een grote stap, schrijft Staghouwer.

Ten eerste staat er een grote druk op de landbouwsector vanwege de opgaven voor natuur (stikstof), klimaat en water. Ten tweede dient rekening gehouden te worden met de eisen die de Europese Commissie stelt aan het vooraf bekend zijn van de impact van beleid.

Ten derde is er niet voor alle opgaven en onderliggende doelen snel en gemakkelijk een vertaling te maken naar het niveau van het individuele bedrijf die ook recht doet aan de verscheidenheid aan bedrijfsstijlen, grondsoorten en geografische ligging van bedrijven. Een en ander laat volgens Staghouwer zien dat zorgvuldigheid is geboden bij een overgang naar doelsturing.

Doelen voor lange termijn

Staghouwer vindt het net als Rli belangrijk dat er duidelijke doelen worden gesteld die door de sector behaald moeten worden Dat kan per gebied en waar mogelijk per bedrijf worden aangepast. Ook is het kabinet het er mee eens dat die doelen niet voortdurend moeten veranderen.

Inmiddels is het kabinet bezig om te inventariseren hoe landelijke doelen vertaald kunnen worden naar regionale doelen en welke doelen er voor regio's al bestaan. De volgende stap is hoe deze nationale en regionale doelen doorvertaald kunnen worden naar het bedrijfsniveau, zodat de boer weet wat de milieugebruiksruimte voor zijn bedrijf is. Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar een Afrekenbare Stoffenbalans (ASB). De resultaten hiervan zijn binnenkort beschikbaar.

Tot slot raadt Rli aan om een certificeringssysteem in te richten met een onafhankelijke autoriteit. Het kabinet zegt dit nader te onderzoeken. Woensdag 9 maart houdt Rli van 16 tot 17.30 uur een online bijeenkomst over het onlangs verschenen advies 'Boeren met toekomst'.