Rli: 'Geef boeren gewoon toekomstperspectief'

Landbouweconoom Krijn Poppe, lid van de Rli, heeft voor het opstellen van het advies met veel boeren gesproken. In die gesprekken zat een rode lijn. 'Een grote groep vraagt gewoon duidelijkheid. Boeren voelen zich verantwoordelijk voor hun eigen toekomstperspectief maar ze willen daar wel duidelijkheid over. Ze ervaren niet alleen de markt als wispelturig, maar ook de overheid. Het 'boven de markt' laten hangen van zaken zoals ruimtelijke ordening of de stikstofwet is 'killing' voor ondernemers.'

De Rli stelt dat ten minste aan drie voorwaarden moet worden voldaan om boer ondernemersperspectief te bieden: duidelijkheid over de eisen die op korte en lange termijn aan hun bedrijf worden gesteld, vrijheid om binnen gestelde mogelijkheden zelf te bepalen hoe zij aan die eisen kunnen voldoen en een goed hanteerbaar systeem voor controle en handhaving.

Bedrijfsniveau

Die helderheid moet op bedrijfsniveau worden geboden. Dat stelt boeren in staat om tijdig passende investeringen te kunnen doen en hun verdienmodel aan te passen. In sommige gebieden liggen er gezamenlijke opgaven, bijvoorbeeld voor biodiversiteitsherstel. Die opgaven moeten via overleg waarbij de boeren betrokken zijn worden vertaald naar eisen voor de afzonderlijke bedrijven. Het Rijk moet bij dat overleg actief betrokken zijn en de provincie moet een ondersteunende rol spelen.

Het toezicht op het naleven van de regels is en blijft een verantwoordelijkheid van de overheid, maar Poppe vindt dat een veelheid van controles en de bijbehorende administratieve lastendruk zo veel mogelijk moet worden voorkomen. Rli stelt daarom voor een systeem van certificering in te voeren. Daarvoor moet een instantie worden opgericht die certificaten afgeeft aan boeren die aan de normen voldoen. Langs deze weg worden alle eisen in onderling verband bij elkaar gebracht.

Boeren belonen

Bovendien kan de afgifte van een certificaat worden gekoppeld aan systemen die boeren belonen indien zij verder gaan dan de geldende norm voorschrijft. En controle door de overheid is minder nodig naar de mate waarin wordt voldaan aan de in het certificaat opgenomen eisen.

Tot slot is ook de aanwezigheid van een afzetmarkt voor duurzaam geproduceerd voedsel van groot belang. Rli vindt dat de overheid, ook internationaal, de nodige initiatieven dient te nemen om partijen in de voedselketen er toe te bewegen de gewenste richting in te slaan. Daarbij gaat het erom dat kredietverstrekkers, inkoopcombinaties van supermarkten, afzetcoöperaties en ook de consument, meer bijdragen aan het proces van verduurzaming.

Platteland

'We zitten in een periode van verandering', concludeert Poppe. 'Het land verandert en het landbouwbeleid verandert. Het platteland krijgt op veel plekken een andere betekenis waar de stad om je heen zit en met je meekijkt. Dat levert eisen op die hoger zullen zijn dan wanneer je op de Spaanse hoogvlakte zit. Maar het levert ook kansen op omdat er kapitaalkrachtige mensen in de omgeving zijn die willen betalen voor duurzame producten. Daar heb je als sector mee te dealen.'

Poppe ziet daarin een parallel met de jaren vijftig en zestig. 'We moeten afstemmen wat voor landbouw we willen en kijken of we een proces op gang kunnen krijgen waarin overheid en bedrijfsleven het vertrouwen opbouwen om met elkaar aan de toekomst te werken. Net als toen.'