Lely-CCO: 'Technologie is de sleutel voor toekomst van landbouw'

'We vragen erg veel van de landbouw', stelt Gijs Scholman vast als hem wordt gevraagd naar de rol van critici in de landbouw. 'Er moet kwalitatief hoogwaardig voedsel worden geproduceerd met veel aandacht voor dierenwelzijn, natuur en klimaat. En het liefst ook kleinschalig, lokaal of zelfs ambachtelijk en met een eerlijk inkomen voor de boer.'

Het tekort aan arbeid is een van de belangrijke dilemma's waar de landbouw tegenaan loopt

Gijs Scholman, CCO van Lely

Deze problemen zijn volgens Scholman echt niet op te lossen door de veestapel te halveren. 'Dan verplaats je de productie alleen maar naar minder efficiënte gebieden. Ook wat betreft omgang met ammoniak, stikstof en fosfaat. Het dierenwelzijnsniveau is lang niet overal op hetzelfde niveau als hier.'

Nederland produceert volgens Scholman zeer efficiënt en met een hoog kennisniveau. 'Je moet alleen de laatste lekkage van mineralen en ammoniak naar het grondwater nog voorkomen. Al die veranderingen zijn het beste aan te pakken met innovatie en technologie', vindt de Lely-directeur.

Noem eens een voorbeeld van technologie die actuele maatschappelijke problemen oplost?

'Met de Lely Sphere bieden we echt een oplossing in het stikstofdossier. De Sphere scheidt de dikke fractie van de dunne fractie op de roosters, zuigt de lucht af onder de roosters en wast hier de ammoniak uit. Verder scheidt het systeem de vloeibare en vaste fractie in een stikstof-, fosfaat- en kaliumgedeelte. Het systeem is op bestaande en traditionele roostervloeren te installeren.

Hoever staat het met de ontwikkeling ervan?

'Voor de RAV-certificering onderzoeken wij op onze vier testbedrijven met een Lely Sphere in hoeverre de stikstofuitstoot daadwerkelijk daalt. Hierbij richten we ons als eerste op Brabant en Limburg, waar de hoogste prioriteit ligt.

'Elke euro belastinggeld die wordt geïnvesteerd in zo'n innovatief stalsysteem voor de melkveehouderij, levert 7,5 keer meer op aan stikstofreductie dan wanneer dat geld wordt gebruik voor het opkopen en saneren, zoals de politiek nu voorstelt. Met hetzelfde geld is dus veel meer resultaat te bereiken als wordt gekozen voor innovatie en technische oplossingen.

'De Lely Sphere maakt bovendien precisielandbouw mogelijk, want het systeem scheidt stikstof, fosfaat en kalium van elkaar. Dit geeft aparte mineralenstromen. Deze kunnen zeer nauwkeurig, plaatsspecifiek en daarmee duurzamer worden aangewend naar behoefte van de grond en gewassen.'

Hoe speelt een bedrijf als Lely in op de toekomst?

'We hebben een innovatieteam van veertig mensen in dienst zonder vast budget of vaste opdracht. Dit zijn onze Willie Wortels die zich alleen maar richten op de verwachte kansen, problemen en oplossingen in de landbouw over tien tot twintig jaar.

'Wat zijn dan de behoeftes? Natuurlijk zitten we er weleens naast met een ontwikkeling, zoals met de elektrische trekker twintig jaar geleden. Of een ruwvoersysteem voor de individuele koe. Het was daarvoor nog te vroeg. Maar je blijft met deze werkwijze wel scherp en creatief om op de veranderende klantbehoefte in te spelen.

Hoe ziet u de landbouw zich ontwikkelen de komende jaren?

'Nu wil men meer lokaal geproduceerd voedsel en geen schaalvergroting. Dat betekent dat er minder groei is en je de bedrijfsvoering anders moet invullen.

'Onze Lely Orbiter-zuivelfabriek op bedrijfsniveau is daar een mooi voorbeeld van. Productie op het melkveebedrijf van de agrarisch ondernemer met eigen branding, voor de eigen klanten uit de buurt. Dan speelt ook de gunfactor, die de melkveehouder weer kan benutten.

'Daarnaast gaat de consolidatie in de landbouw verder. Het aantal bedrijven blijft dalen, maar het aantal koeien blijft gelijk. Het inkomen moet ook op peil blijven om bedrijfsovername voor de volgende generatie aantrekkelijk te maken. Die animo onder en kansen voor de volgende generatie om boer te worden, worden samen met het gebrek aan arbeid een van de grote dilemma's.'

Is arbeid ook bij een krimp van de sector nog een dilemma?

'Een gezin moet een inkomen kunnen blijven halen uit het bedrijf en eventuele neventakken. Bij alle vormen van landbouw zie je dan het tekort aan arbeid opdoemen. Zowel bij grote bedrijven als kleinere gezinsbedrijven. Eerst kwamen er Poolse melkers, toen werden het Bulgaren en Oekraïners. Nu zijn zelfs mensen uit India de koeien in Nederland aan het verzorgen.

'Mensen die met hun handen willen werken zijn gewoon steeds moeilijker te vinden. Technologieën als melk- en voerrobots nemen veel werk uit handen, wat een kans is. Maar tegelijkertijd zien we dat mensen voor de service van die technologieën erg moeilijk zijn te vinden.

'Dat merken wij ook bij onze tweehonderd Lely Centers wereldwijd. We leiden mensen op via onze eigen Academy. De mensen die eenmaal bij ons werken, blijven wel lang in dienst. Maar nieuwe goede mensen aantrekken, blijft een uitdaging.'

Hoe lossen jullie dat op?

'Wij zien veel in de dataoplossingen. De robot blijft 'key', maar er gaat nu al meer research en development in datamanagement zitten, dan in de ontwikkeling van robots. We zijn actief op vijftig markten wereldwijd en hebben 40.000 melkrobots draaien. Daar komt enorm veel data van terug waarmee algoritmes zijn te maken.

'Met die algoritmes kunnen wij onderhoud heel goed voorspellen. Daardoor doen we niet alleen preventief onderhoud of wanneer iets kapot is, maar weten we ook heel scherp te voorspellen wanneer wat voor soort onderhoud nodig is. Zoals wanneer een lager op is. Daar kan dan op worden geanticipeerd, waarmee arbeid en kosten zijn te besparen.

'Ook is apparatuur zoveel mogelijk plug-and-play ontworpen en daarmee zo eenvoudig mogelijk te installeren. Dat scheelt enorm in mankracht. Tegelijkertijd zoeken we de kennis ook waar die wel beschikbaar is. Zo hebben we bijvoorbeeld een Lely-softwarebedrijf in Istanbul en werken we met een dataverwerker in Tsjechië.'

In hoeverre gaat technologie nog impact hebben op het leven van een boer?

'Digitalisering wordt voor ons en de boer misschien nog wel belangrijker dan de introductie van de melkrobot. Dat is bijvoorbeeld nu al te merken aan ons Horizon-managementprogramma. Dit is een opensourceprogramma. We zoeken daarin samenwerking en koppelingen met andere partijen als dierenartsen en voerleveranciers, maar ook de genetica zoals CRV.

'De data die dan samenkomen geven enorm veel arbeidsbesparing en gemak. En ze zorgen ervoor dat de veehouder zich kan focussen op koeien die extra aandacht nodig hebben. Dat sluit aan op het principe van vrij koeverkeer, het kunnen uitoefenen van natuurlijk koegedrag, een hoge gezondheidsstatus en productie en een lange levensduur.

Geldt dat wereldwijd?

'Juist hier in Nederland, maar ook in Duitsland, Canada en de Verenigde Staten staan datagebruik en robotica op een hoog niveau. Dat komt omdat de mensen en de markt er daar ook daadwerkelijk rijp voor zijn.

'In Azië wordt technologie op zich wel heel makkelijk omarmd, maar de bedrijven in Taiwan, Vietnam of Indië zijn gewoon nog te klein en de melkveesector is te weinig dominant. Zuid-Amerika is een groeimarkt, denk bijvoorbeeld aan Argentinië. Maar het is nog lang niet zover om met data en robotisering die efficiëntieslag te maken.'

Hoe zit het met energieverbruik als de landbouw verder inzet op technologie?

'Juist robots maken gebruik van elektrische aandrijvingen. Dat is ook de weg die wij bewust zijn ingeslagen. Geen voermengwagens die vele liters diesel gebruiken, maar juist lichte machines en robotica die op koe-niveau repeterende werkzaamheden uitvoeren en zuinig omgaan met energie.

'De veehouder zal ook een belangrijke rol spelen als energieproducent met zonne- en windenergie. Wij hadden daarvoor het bedrijf Aircon dat windturbines produceert, bedoeld voor melkveebedrijven. Maar we waren te afhankelijk van lokale wet- en regelgeving voor het plaatsen van zo'n windmolen om ermee door te gaan.'

Technologie is duur. Blijft het betaalbaar tegenover de lage inkomens in de landbouw?

'Een product moet altijd op honderd tot tweehonderd melkkoeien zijn terug te verdienen. Onze robots zijn daar ook op gericht, op de omvang van een gemiddeld familiebedrijf. Deze bedrijven zijn de toekomst. Een melkrobot is bedoeld voor zestig koeien en de kleinste veestapel die een klant ermee melkt telt dertien koeien.

'Exacte terugverdientijden blijven afhankelijk van de bedrijfssituatie. Wij weten dan ook als geen ander dat een nieuwe techniek pas echt wordt omarmd als wij een complete businesscase kunnen laten zien aan de melkveehouder.

'Daarbij denk ik dat overheden echt veel meer moeten inzetten op subsidies als het gaat om het gebruik van nieuwe technieken, zoals de Sphere, die maatschappelijke vraagstukken als de stikstofuitstoot oplossen. Alleen dan kun je een bedrijf up-to-date houden.'