Nog veel open eindjes bij uitwerking mestbeleid

De Tweede Kamer debatteerde woensdagmiddag met Schouten over haar voorstellen voor een nieuw mestbeleid. De minister schetste in september in een Kamerbrief daarvan de contouren, waarin ze ruimte ziet voor twee sporen: een grondgebonden rund- en melkveehouderij en volledige mestverwerking voor intensieve sectoren. In gebieden waar de waterkwaliteit achter blijft wil Schouten kunnen ingrijpen in bouwplannen.

Dat laatste voornemen stuit in de Kamer op bezwaren van het CDA. Die partij en ook de VVD willen meer ruimte voor het vakmanschap van boeren. Beide coalitiepartijen willen ook een derde spoor in het nieuwe mestbeleid, waarin ruimte is voor maatwerk op bedrijfsniveau en een afrekenbare mineralenbalans. Zaken waarop ook LTO Nederland inzet.

‘Bemesten is een vak’, zei Helma Lodders (VVD) die wijst op de steeds strengere eisen die Brussel stelt aan derogatie. Jaco Geurts (CDA) vreest voor het verdienmodel als boeren grond moeten kopen om grondgebonden te worden. Hij stelt voor om daarbij ook te kijken naar gronden doe terreinbeheerdersorganisaties nog beschikbaar hebben.

Opstapeling van uitzonderingen

Schouten vreest op haar beurt dat als er wordt afgeweken van haar twee sporen-beleid en er weer een ingewikkelde opstapeling van uitzonderingen wordt gecreëerd. En dat is nu juist waar zij, mede op verzoek van de Tweede Kamer en sectorpartijen, een einde aan wil maken.

‘Met mijn contourenbrief wil ik een stip op de horizon zetten. Ook mijn beleid staat ruimte voor ondernemerschap toe. Maar we moeten naar een landbouwbeleid dat niet steeds op of over de milieugrenzen gaat’, aldus de bewindsvrouw.

Voor gebieden met löss- en zandgronden, waar de waterkwaliteit nog niet aan de normen voldoet, wil Schouten overgaan tot een gebiedsgerichte aanpak. Het verbieden van uitspoeling gevoelige teelten heeft niet haar voorkeur. Dit beleidsspoor moet nog verder worden uitgewerkt. De minister laat een impactanalyse uitvoeren. Hierin wordt onder meer gekeken naar effecten van het nieuwze beleid op de kostprijs, handhaafbaarheid, bodembeheer en milieudoelen.

Eiwit van eigen land

Een discussie ontstond er over de vraag wat de definitie is van grondgebondenheid. De minister wil aan de eis voor grondgebondenheid geen percentage eiwit van eigen land verbinden. Ondanks dat dit wel onderdeel uitmaakt van een visie die door de sector is opgesteld. Schouten wil het haalbaar maken voor zo veel mogelijk boeren en daarom deze complexiteit wegnemen.

Rund- en melkveehouders die onvoldoende grond hebben om de eigen mest daarop aan te wenden, kunnen daarvoor ook afzetcontracten sluiten met akkerbouwers en tuinders in de buurt. Binnen welke straal dat dan moet plaatsvinden blijft ook nog onduidelijk.

De overgang naar het nieuwe mestbeleid neemt wel tien jaar in beslag, zei schouten al eerder. Tijdens haar ambtstermijn zet zij wel een verdere uitwerking in gang. Veel zal afhangen van de coalitie die na de verkiezingen van volgend jaar aantreedt.

Vanuit de linkse oppositiepartijen is met teleurstelling gereageerd op de voorstellen voor het nieuwe mestbeleid. Volgens GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet zal het niet leiden tot een krimp van de veestapel. Haar partij is geen voorstander van grootschalige mestverwerking. Over de opwekking daarbij van groene energie wordt Bromet ‘niet enthousiast’.

Crux in uitwerking

Frank Futselaar (SP) noemde het ‘deprimerend’ dat 35 jaar na het mestbeleid van toenmalig landbouwminister Gerrit Braks de discussie zich herhaald. ‘De crux zit ‘m in de uitwerking. Er zullen harde keuzes gemaakt moeten worden.’

Volgens Tjeerd de Groot (D66) heeft Schouten met haar beleidsvoorstel geen stip op de horizon gezet, maar een ‘vaag vlekje’. Hij waarschuwde voor een volgende crisis – na de stikstof - in de landbouw als in 2027 blijkt dat de doelen van de Kader Richtlijn Water (KRW) niet worden gehaald.

De minister lijkt zich daar vooralsnog geen zorgen over te maken. De handhaafbaarheid zal er met nieuwe en eenvoudiger mestbeleid op vooruitgaan, stelt ze.