Kavelruil belangrijk om grondgebonden te worden

De onderzoekers adviseren om grondbanken op te zetten om huiskavels te verbeteren. Grondgebonden bedrijven hebben een veebezetting van maximaal tien melkkoeien per hectare huiskavel in beweidbaar gras. Daarnaast wordt minimaal 65 procent van de eiwitbehoefte van eigen land gehaald.

Grondgebondenheid bij melkveebedrijven wordt in veel gebieden belemmerd door te kleine of ongeschikte huiskavels of door te weinig plaatsingsruimte van mest binnen een straal van 20 kilometer. Toen de Commissie Grondgebondenheid vorig jaar met het advies ‘Grondgebondenheid als basis voor een toekomstbestendige melkveehouderij’ kwam, riep dat veel vragen op in de sector.

Onder meer in de regio West-Achterhoek en boeren zich af of dit wel realiseerbaar is. Om die reden werd de pilot gestart. Het Kadaster en Wageningen Economic Research hebben het onderzoek uitgevoerd in opdracht van ZuivelNL.

Oversteekplaatsen

Naast kavelruil kunnen ook technische maatregelen worden getroffen, zoals de aanleg van oversteekplaatsen over wegen of koetunnels. Het verhogen van het aandeel eiwit van eigen land kan door de gewasopbrengsten en de stikstofefficiency te verhogen. Ook samenwerking met boeren in de buurt, bijvoorbeeld via buurtcontracten, kan een oplossing zijn.

In regio West-Achterhoek is er in ieder geval voldoende eiwit in ruwvoer beschikbaar om aan de totale vraag vanuit de melkveehouderij te kunnen voorzien.

Melkveehouders kunnen ook nog andere dingen doen om meer eiwit van eigen land te halen. Meer gras in plaats van mais verbouwen bijvoorbeeld of andere gewassen telen met hogere eiwitopbrengst, zoals grasklaver, soja, veldbonen of lupinen. Er zijn ook andere knoppen om aan te draaien. De eiwitbehoefte van het bedrijf kan worden verlaagd door niet boven de eiwitnorm te voeren, de jongveebezetting de verlagen of minder koeien te houden.

Uitkomsten

Voorzitter Wil Meulenbroeks van de vakgroep Melkvee van LTO Nederland is enthousiast over de uitkomsten van de pilot. ‘Met de oplossingen die erin staan kunnen we het land in. Ook in andere regio’s kunnen overheden hiermee aan de slag om knelpunten op te lossen. Het zou heel mooi zijn als gemeenten en provincies hier ruimte aan bieden.’

Meer eiwit van eigen land halen, kan op gespannen voet staan met andere eisen die gesteld worden vanuit de maatschappij en overheid, zoals het bevorderen van biodiversiteit en het in stand houden van het coulisselandschap. Theo Vogelzang van Wageningen Economic Research ziet mogelijkheden in de ontwikkeling van nieuwe mengsels die zowel bijdragen aan biodiversiteit en tegelijkertijd de eiwitopbrengsten verhogen. Dit heeft nog wel tijd nodig. Via de veredeling liggen hier mogelijkheden.

Huiskavel

Uit de pilot in West-Achterhoek blijkt dat in 2017 93 procent van de bedrijven al voldeed aan de norm van maximaal 10 melkkoeien per hectare huiskavel. De helft van de bedrijven haalde in dat jaar minimaal 65 procent eiwit van eigen land. Gemiddeld halen de bedrijven 65 procent eiwit van eigen land, maar de verschillen zijn redelijk groot. Bijna de helft van de bedrijven voldoet aan beide eisen voor grondgebondenheid. In het pilotgebied voldoet 4 procent aan geen van beide normen.

Het rapport bevat een aantal aanbevelingen om de slagingskans van kavelruil te vergroten. Zo moet er voldoende grond worden ingebracht als smeermiddel voor de kavelruil. Ondersteuning bij bedrijfsbeëindiging, het inzetten van een verplaatsingsregeling en de beschikking over een grondbank zijn belangrijke randvoorwaarden.

De onderzoekers adviseren om de kavelruil onderdeel te maken van integrale gebiedsprocessen. Hierdoor kunnen in een gebied meerdere doelen tegelijkertijd gerealiseerd worden en ontstaat er een win-winsituatie ontstaat voor meerdere partijen.