'Biologische sector gaat steeds meer teelten mengen'

Verschillende manieren van het mengen van teelten waren vorige week donderdag tijdens de Biovelddag op de Broekemahoeve in Lelystad te zien. De mengteelt van erwt en tarwe is relatief eenvoudig. In een proef kijken onderzoekers naar twee tarwerassen (Lennox en Lavett) en drie rassen zomererwt (Rebel, Isard en Avenger).

Lavett en Lennox zijn tarwerassen die veel in de biologische sector worden geteeld. Onderzoeker Fogelina Cuperus van Wageningen University & Research (UR): ‘Wij kijken in de proef wat de stikstofleverantie van de erwt voor effect heeft op de tarwe. We zien dat het graan de erwt beter op de been houdt. Bij monocultuur van erwt zien we bij sommige rassen sneller legering.’

Vergelijking met monoculturen

Volledige mengteelt en rij-om-rij van erwt en tarwe (beide 50/50) wordt vergeleken met monoculturen. ‘Het voordeel van rij-om-rij zaaien van erwten en tarwe is dat je beter kunt streven naar de optimale zaaidiepte’, legt de onderzoeker uit.

Om goed te kunnen zien wat het effect is van de vlinderbloemige op de tarwe, is de proef niet bemest. ‘We kijken welke vorm van mengteelt de meeste stikstofknolletjes geeft. Ook kijken we naar de lengte van de wortels’, vertelt Cuperus.

Fusarium

Vorig jaar hadden de erwten veel last van fusarium. ‘Daarom kijken we in de proef ook naar de verschillen in fusarium. Fusarium lijkt zich in de mengteelt minder te verspreiden’, zegt Cuperus. Naast ziekteresistentie kijken onderzoekers ook naar de afrijpingstijdstippen. Tussen de rassen tarwe en erwt zitten qua afrijping duidelijk verschillen in combinatiegeschiktheid.

Een stap moeilijker is strokenteelt. Op de Broekemahoeve liggen drie gewascombinaties om-en-om in de vorm van 3,25 meter brede stroken: peen/uien, tarwe/kool en aardappelen/grasklaver. ‘Twee gewassen bij strokenteelt op een perceel maakt het handelbaarder. We hebben drie goede combinaties aangelegd’, zegt Dirk van Apeldoorn van Wageningen UR.

Klassieke combinatie

Het naast elkaar telen van verschillende gewassen moet onder andere de aantasting door ziekten en plagen verminderen. Peen en uien zijn bij strokenteelt een klassieke combinatie. De geur van uien zou wortelvliegen op afstand houden. Bovendien zorgen de stroken met verschillende gewassen voor een fysische barrière bij de verspreiding van ziekten en plagen.

Bij de combinatie tarwe en kool heeft de kool minder last van luizen. ‘Je kunt kiezen voor een bloemenstrook, maar die kun je niet opeten. Het nadeel van een bloemenstrook langs een perceel is dat deze maar naar één kant werkt. Bij strokenteelt werkt de tarwe beide kanten op’, legt Van Apeldoorn uit.

Minder phytophthora

Bij aardappel en gras is het doel: minder phytophthora. ‘Bij strokenteelt zien we altijd minder phytophthora. De phytophthora slaat dood op het gras’, zegt Van Apeldoorn. De stroken grasklaver zijn te gebruiken als maaimeststof voor het aardappelland en bij de oogst voor de afvoer van aardappelen. ‘De zode zorgt voor minder schade aan de bodem.’

Volgens Van Apeldoorn zijn stroken van 6 meter breed qua mechanisatie in de praktijk goed mogelijk. ‘Het voordeel van strokenteelt is dat niet het hele perceel in een keer wordt geoogst. Insecten en vogels kunnen op het perceel blijven schuilen en voedsel vinden. Met stroken creëer je een vluchtstrook voor insecten. Daardoor neemt de biodiversiteit toe. Wie zien onder andere meer spinnen en kevers.’

Agroforestry

Een teeltwijze die nog in ontwikkeling is, is de combinatie van akkerbouwgewassen of groenteteelt met houtige meerjarige gewassen (Agroforestry). Op de Broekemahoeve is dit voorjaar een demoperceel aangelegd met tarwe op stroken van 24 meter en daartussen rijen met walnootbomen en hazelnootstruiken. Andere mogelijkheden zijn groenteteelt met hoogstamfruit of hazelnoten met aardappelen.

Op het demoperceel is bewust gekozen voor walnoten en hazelnoten. Dit heeft onder andere te maken met de marktkansen en het feit dat ze relatief gemakkelijk biologisch zijn te telen. Maureen Schoutsen van Wageningen UR: ‘Deze teeltwijze heeft nog wel uitdagingen. Denk onder andere aan de mechanisatie. Met deze teeltwijze moeten we terug naar kleine machines en/of robots.’

Stroken altijd aanwezig

Deze vorm van strokenteelt heeft zich qua biodiversiteit al bewezen, zegt Schoutsen. ‘In tegenstelling tot strokenteelt met akkerbouwgewassen, zijn de stroken hier permanent aanwezig. Bij de oogst van het akkerbouwgewas kunnen dieren altijd schuilen in de strook ernaast.’

De wet- en regelgeving is in de praktijk een belemmering, merkt Schoutsen. ‘Boeren zijn over het algemeen bang om bomen op landbouwgrond te planten.’ Ook het verdienmodel is een punt van aandacht. ‘Als je bomen plant, krijg je pas over een jaar of tien opbrengst. Hoe overbrug je de eerste jaren?’