Zoektocht naar een verantwoorde manier van vergroenen

Een actuele aanjager hiervoor is de forse etiketbeperking voor Captan waar telers in 2026 mee te maken krijgen. CAF heeft speciaal daarvoor een proef aangelegd, waarin meerdere (groene) gewasbeschermingsmiddelen worden getest op hun werking tegen schurft. Een van die middelen is Serenade, waar al goede ervaringen mee zijn opgedaan.

'Ik zou graag een positief verhaal willen houden met perspectieven voor de toekomst. Maar op dit moment overheersen toch de zorgen over het wegvallen van chemische middelen, zo eerlijk moet ik wel zijn', zegt Tolhoek, wanneer het thema vergroening van de gewasbescherming aan de orde komt.

Tolhoek voorziet dat de gewasbescherming binnen de fruitteelt voorlopig alleen maar complexer en risicovoller wordt en merkt dat de praktijk daardoor huiverig is om de omslag naar meer groene (biologische) middelen te maken. 'Zolang telers mogelijkheden hebben om ziekten en plagen met synthetische middelen aan te pakken, kiezen ze vrijwel altijd voor die optie. Dat heeft met zekerheid, gemak en ook gewoon met kosten te maken. En ja, ik begrijp dat heel goed', zegt de adviseur die zelf ook fruitteler is.

Ook benadrukt Tolhoek dat het inpassen van groene middelen in (chemisch) schema's nog steeds een flinke zoektocht is. 'Om een verantwoord advies aan de praktijk te kunnen geven, heb je minimaal drie en eigenlijk gewoon vijf seizoenen aan onderzoek en ervaring nodig. Hoewel we al best veel kennis hebben opgedaan over groene middelen, staan ook wij bij elke nieuwe ontwikkeling weer een beetje aan het begin van de omslag.'

Laatste jaar voor Movento/Batavia

Niettemin ziet Tolhoek dat groene middelen wel steeds iets meer voet aan de grond krijgen. Is het niet vanwege de toenemende duurzaamheid/residu-eisen, dan wel vanwege het wegvallen van enkele belangrijke basismiddelen voor de fruitteelt. Een daarvan is het middel Movento/Batavia met een opgebruiktermijn tot 30 oktober 2025.

De adviseur verwacht dat er volgend jaar serieuze problemen kunnen ontstaan bij de bestrijding van perenbladvlo en dat – bij een hoge druk – schades vrijwel onvermijdelijk zijn. Ook denkt hij dat plagen als de kommaschildluis, bloedluis en roestmijt, waarvoor Movento/Batavia een belangrijke nevenwerking heeft, weer vaker de kop op steken. 'Sowieso moeten we er rekening mee houden dat plagen die nu tamelijk betekenisloos zijn, in de toekomst veel meer mogelijkheden krijgen om zich te ontwikkelen. Middelen die zijdelings allerlei schadelijke insecten meepakken, zullen we vrijwel allemaal kwijtraken', stelt Tolhoek.

Forse beperkingen voor Captan

Een tweede zorg zijn de forse beperkingen voor het middel Captan die volgend jaar (2026) gaan gelden. 'Dat is voor vooral een groot verlies voor de vruchtboomkankerbestrijding, maar ook de bestrijding van schurft zal in een ander daglicht komen te staan', stelt de adviseur. Bij deze beperkingen gaat de maximale dosering voor de schurftbestrijding omlaag van 1,8 naar 0,88 kilo per hectare bij maximaal tien toepassingen, ofwel een verlaging van 61 procent. Verder mag het middel niet meer in de bloei worden gespoten en mag er ook niet meer worden gestapeld met middelen met een andere naam, maar met dezelfde werkzame stof.

'De schurftbestrijding zal daardoor niet alleen moeilijker worden, maar het dwingt ons ook om naar andere schema's te kijken. Tot zo'n honderd dagen voor de oogst komen we een heel eind met dithianon-houdende middelen, maar daarna – vanaf de zomermaanden – wordt het lastiger. Een sterk beperkte inzet van Captan – tot vier weken voor de oogst – is dan met deze dosering bij enige aantasting vanuit de primaire periode niet voldoende om schurft onder controle te houden. Daar zullen we dus extra versterking bij nodig hebben', legt Tolhoek uit.

Serenade als versterking?

Welke versterkingen dat kunnen zijn, wordt komend seizoen in eigen proeven onderzocht. Een van de middelen die daarin worden meegenomen, is het biologische middel Serenade. Tolhoek kent Serenade al uit eerdere (demo)proeven, waaronder de projecten in Kanzi (2020-2022) en Conference (2023-2025). Daarin heeft het middel over het algemeen goede resultaten laten zien op zowel schurft als bewaarrot.

'In Kanzi deed een schema met Serenade voor wat betreft schurft en vruchtrot niet onder voor het gangbare praktijkschema. Dat mag je toch best opvallend noemen. In de proef met Conference zien we min of meer dezelfde resultaten, al moet ik daar wel bij zeggen dat we daarvan pas één bewaarseizoen achter de rug hebben', vertelt de CAF-adviseur.

Omdat er meerdere (groene) middelen in de schurftproeven worden meegenomen, kan Tolhoek op voorhand nog niet veel zeggen over de meest geschikte kandidaten naast Captan. 'Pluspunten van Serenade zijn in ieder geval dat het geen residu nalaat en dat het een werking heeft tegen vruchtrot. Dit kan in de laatste vier weken voor de oogst, wanneer Captan vanwege de veiligheidstermijn niet meer kan worden toegepast, een mooi extra voordeel zijn boven op de schurftwerking', denkt hij alvast vooruit.

De adviseur benadrukt dat de meest waardevolle kennis over Serenade pas gaat komen wanneer de praktijk ermee aan de slag gaat. 'Veel zal afhangen van het seizoenverloop en de daarmee gepaard gaande infecties. Van Serenade weten we gelukkig al best veel, maar ook daarvan zullen we nog meer resultaten binnen moeten halen om op een zo verantwoord mogelijke manier ten kunnen vergroenen', besluit Tolhoek.