Meer grip op teelt door Maisteeltmonitor

Er zijn nog geen instrumenten voor veehouders of loonwerkers om een nauwkeurige planning te maken voor de maisteelt. Dit was voor ForFarmers de belangrijkste drijfveer om een model te ontwikkelen.

In eerste instantie werd het model ingezet voor adviseurs in de buitendienst om veehouders en andere telers van mais beter te ondersteunen. Na een jaar proefdraaien heeft ForFarmers besloten de monitor breed toegankelijk te maken.

Temperatuur

De temperatuur bepaalt grotendeels de groeisnelheid van mais. De Maisteeltmonitor verzamelt de dagtemperaturen vanaf het moment van inzaaien en zet deze om in groeigraden. Mais heeft een bepaalde minimum- en maximumtemperatuur voor groei. Onder de 10 graden Celsius groeit mais niet. Voor elke dag waarop de temperatuur boven dit minimum ligt, wordt een aantal groeigraden toegekend.

De groeigraden per dag worden bij elkaar opgeteld. De totale hoeveelheid groeigraden geeft aan in welke groeifase de mais zich bevindt. Hierdoor kunnen telers van tevoren inschatten wanneer bepaalde bewerkingen nodig zijn.

Afhankelijk van de gewenste zaai- en oogstdatum kunnen telers kiezen voor een maisras met een passende FAO-waarde. In Nederland worden maisrassen uitgezaaid met een FAO tussen 150 en 250. Een FAO van 150 heeft minder groeigraden nodig om rijp te worden dan een FAO van 250. De FAO is een vroegrijpheidsschaal, vastgesteld door de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO).

Uiterlijke oogstdata

Ook uiterlijke oogstdata zijn door de rust- en vanggewasverplichting een rol gaan spelen. Op een perceel waar een rustgewas wordt geteeld, is het nog tot 31 augustus toegestaan mais of een ander gewas te telen. Om aan de vanggewasverplichting te voldoen, moet de mais voor 30 september van het land.

'Dan is het handig om te weten of de mais op tijd rijp wordt. De Maisteeltmonitor geeft je hierin inzicht op basis van een vijfjarig afrijpgemiddelde. Per FAO-klasse wordt voor drie zaaimomenten een afrijpvoorspelling gedaan. Dat helpt je bij een maisrassenkeuze maken', zegt Ronald van Hal, innovatiemanager ruwvoer bij ForFarmers. 'Een maisras met een FAO van boven de 200 zal op 30 augustus niet volledig zijn afgerijpt.'

Vochttekort

In Nederland heeft mais een vochtbehoefte van 160 à 190 liter per kilo oogstbare droge stof. Een vochttekort omstreeks de bloei is schadelijk en leidt tot een slechte korrelzetting en een laag zetmeelgehalte. De Maisteeltmonitor maakt vroegtijdig een schatting van de bloeiperiode, afhankelijk van de zaaidatum. Dit maakt het plannen van beregenen over het bouwplan eenvoudiger.

'Als je vooruitziet dat de mais rond 1 juli moet worden beregend, dan kan rondom deze tijd de regeninstallatie worden ingezet op grasland. Dit brengt rust in de planning en de investering in beregenen levert ook nog eens een hoger rendement', zegt Van Hal.

Lage FAO

Ook bij een late zaaidatum, na 15 mei, is het belangrijk om voor een ras met een lage FAO te kiezen. 'Kies geen maisras met een FAO hoger dan 210, want ook dan loop je het risico dat de plant niet volledig afrijpt', waarschuwt de innovatiemanager ruwvoer.

'Afhankelijk van het ras heeft mais ongeveer 2.700 tot 3.000 groeigraden nodig om volledig af te rijpen tot de gewenste 36 tot 38 procent droge stof. Een ras met een FAO van 210 heeft bij een late zaaiing te weinig groeigraden om volledig af te rijpen. Daardoor laat je zetmeelopbrengst liggen', zegt Van Hal.

Soms is het verstandig om bewust voor een latere zaaiing te kiezen, zoals op percelen met veel vogelvraat. 'Mais komt op bij 170 groeigraden. Als de gemiddelde voorjaarstemperatuur hoger ligt, komt de mais sneller op. Daardoor ontwikkelt de maisplant zich sneller en blijft de schade van vogelvraat beperkt', stelt de innovatiemanager ruwvoer.

Regionale verschillen

Niet elke regio heeft dezelfde omstandigheden voor maisteelt. Mais in Noord-Nederland heeft gemiddeld elf dagen langer nodig om af te rijpen dan in het zuiden van het land. In het oosten van het land duurt het proces gemiddeld drie dagen langer en in het westen van Nederland negen dagen langer.

Kleigronden blijven vaak langer koud in het voorjaar, wat de opkomst kan vertragen. Dit kan betekenen dat telers in deze gebieden beter een ras met een lagere FAO kunnen kiezen om tijdig te oogsten. De Maisteeltmonitor houdt hier nog geen rekening mee, maar dit zou in de toekomst mogelijk een verfijning van het model kunnen zijn.

'Voor nu is vier regio's onderscheiden al complex genoeg', zegt Van Hal. 'Maar het model biedt al veel meer inzicht dan we ooit hadden. Voor veehouders is het een grote vooruitgang om beter grip te krijgen op hun maisteelt.' De Maisteeltmonitor is vanaf april te volgen op de website van ForFarmers.

De grafiek in de monitor laat zien hoe de mais zich ontwikkelt op basis van een vijfjarig gemiddelde en hoe de groeigraden zich opbouwen. Dit hangt af van de zaaidatum en FAO. In dit geval is er gekozen om de trendlijn te laten zien wanneer er op 20 april wordt ingezaaid.

'Het model is een hulpmiddel, een instrument dat telers kunnen gebruiken, maar altijd in combinatie met hun eigen ervaring en eerder opgedane kennis', besluit de innovatiemanager ruwvoer.