'Hoe om te gaan met oligopolistische ketenpartners'

Voedselzekerheid is samen met defensie in korte tijd uitgegroeid tot een strategische pijler voor nationaal en Europees beleid in het belang van zijn burgers. Mede hierdoor en door de nog steeds verdergaande schaalvergroting in verschillende sectoren neemt ook de aantrekkingskracht voor investeringsmaatschappijen in de verschillende voedselketens toe.

Al lang bestaande coöperaties en familiebedrijven wekken interesse bij verschillende investeerders. Hier en daar heeft dat overnames tot gevolg. Of dat goed is voor de boer, teler of tuinder, is afhankelijk van de persoonlijke situatie. Ben je op leeftijd en heb je geen opvolger, dan kan dit interessant zijn. Voor de blijver is het voor de korte termijn misschien interessant, maar op de lange termijn lever je je over aan een aan zichzelf denkende financiële partij, waarop je geen invloed meer hebt.

Daarnaast is er binnen kleinere sectoren vaak maar een beperkt aantal alternatieve partijen waarmee je zaken kunt doen. Dit is het specifieke kenmerk van een oligopolie. Kortom, de afhankelijkheid neemt toe.

In het geval van de paddenstoelenteelt bijvoorbeeld is Sylvan een belangrijke mondiale toeleverancier van broed als uitgangsmateriaal. Dit bedrijf is overgenomen door de wereldwijd acterende private equity-firma KKR, samen met een Chinese partner. In Nederland is CNC een toeleverancier van compost en groeimedia voor de paddenstoelenteelt. Dit bedrijf is sinds enkele jaren onderdeel Sun European Partners.

Deze investeringsmaatschappijen proberen vaak na een eerste overname hun posities verder te versterken door nieuwe overnames met soms ook voorwaartse integratie in de keten. De rolverdeling in de keten wordt daardoor duidelijk anders. Door de komst van private equity kan er soms een versnelde professionaliseringsslag worden gemaakt binnen een keten. Dat kan uiteindelijk aan eenieder in de keten ten goede komen.

Maar voor boeren, telers en tuinders betekent dit vaak een beperking van hun invloed en zelfstandigheid. Als sector moeten we ons dus de vraag stellen: hoe moeten we omgaan met deze oligopolistische ketenpartners?