MKZ heeft grote gevolgen voor Duitse zuivelexport

Volgens marktkenner Klaas Johan Osinga zijn de gevolgen het grootst voor Duitsland zelf. Hij is beleidsspecialist Internationaal bij LTO Nederland. 'Maar Nederland zal eveneens de gevolgen ondervinden. Nederland wordt niet voor niets wel eens de zeventiende deelstaat van Duitsland genoemd. Onze economie is enorm verbonden met die van Duitsland, ook de landbouw. Dat blijkt al uit de kalveren uit Brandenburg die naar ruim 125 Nederlandse kalverhouderijen zijn gegaan. FrieslandCampina en sinds dit jaar ook A-Ware, halen melk op bij Duitse melkveehouders.'

In Duitsland wordt inmiddels al uitgegaan van enorme economische schade. Het land zal zijn toegang verliezen om te exporteren naar zogenoemde 'derde landen', naar landen buiten de Europese Unie. Zeer waarschijnlijk kan Duits vlees en Duitse zuivel, die niet uit gebieden komen waar MKZ heerst, volgens de geldende regels wel verkocht worden binnen de Europese Unie. Maar de zuivelanalisten van de Duitse Raiffeisenbank merken dat er ook problemen zijn met de acceptatie van zuivelproducten op de Europese interne markt.

Invloed op Europese zuivelmarkt

De Duitse zuivelsector zal tal van exportmarkten verliezen. Dit heeft onvermijdelijk gevolgen voor de zuivelnoteringen en leidt tot toenemende druk op de interne Duitse markt. Ook zal het de Europese zuivelmarkt raken. Er zal meer Duits product komen op de Europese markt. Tegelijkertijd kunnen landen als Nederland, Frankrijk en Polen, mits ze zelf MKZ-vrij blijven, mogelijk meer zuivel exporteren naar landen buiten de Europese Unie.

Osinga noemt dat 'schuivende panelen'. 'Duitsland heeft in ieder geval drie maanden geen MKZ-vrije status. Als land moet je dan op allerlei manieren weer aantonen dat je MKZ-vrij bent. We hebben bij de Afrikaanse varkenspest gezien hoe lastig dat kan zijn, bijvoorbeeld voor een land als België waar het gevonden werd onder wilde zwijnen. En als de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE) een land weer een dierziektevrije status geeft, wil dat nog niet zeggen dat andere landen dat direct overnemen.'

De zuivelsector in Duitsland wordt waarschijnlijk het hardst getroffen door de MKZ-uitbraak, gevolgd door de markt voor varkensvlees en daarna rundvlees. Er gaan behoorlijk wat producten naar het Verenigd Koninkrijk, maar sinds Brexit is het Verenigd Koninkrijk ook een 'derde land', en dus weert het land nu Duits vee en Duitse producten.

Zuivelanalist Martin Valstar van ZuivelNL spreekt van een 'zeer complexe en spannende situatie'. 'Handelaren wachten even af wat ze gaan doen. Als er deze week geen nieuwe besmettingen worden gevonden, geeft dat rust. Kopers en verkopers van zuivelproducten zijn vooral afwachtend.

Los van MKZ is er sprake van een stabiele tot vaste markt. Door een sterke dollar kan Europese mageremelkpoeder vrij goed concurreren op de wereldmarkt. Valstar: 'Er is voldoende aanbod vanuit andere Europese landen om de Duitse levering te kunnen opvangen. De roomprijs is weer gestegen en de boterprijs gaat daarin mee. Het is dan ook niet de verwachting dat die gaat wegzakken. Er is nog altijd sprake van een beperkt aanbod en dus goede prijzen op de zuivelmarkt.'

Uit de meest recente internationale melkprijsvergelijking van ZuivelNL en European Dairy Farmers (EDF) blijkt dat de gemiddelde melkprijs in Europa in november met gemiddeld 2,3 procent omhoog ging ten opzichte van oktober. De prijs lag in deze maand 21 procent hoger dan in november 2023. De voorschotmelkprijzen lagen in november 2024 gemiddeld in Europa op 50,04 euro per 100 kilo. Dat is 1,10 euro hoger dan een maand eerder.

Bij nagenoeg alle zuivelondernemingen ging de melkprijs in november omhoog. De melkprijs van het Zweeds-Deense Arla steeg met 2,94 euro het sterkst, gevolgd door FrieslandCampina (+1,89 euro) en het Franse Lactalis (+1,68 euro).

De Nederlandse melkaanvoer bleef in november 2024 nog maar met 0,4 procent achter ten opzichte van dezelfde maand een jaar eerder. Dat is een stuk kleinere afname dan in de zomer. Maar eind 2023 was er al sprake van een afname van de melkproductie, dus de productie ligt nog altijd op een lager niveau. Sinds september is de negatieve impact van het blauwtongvirus op de ontwikkeling van de melkaanvoer volgens de zuivelanalisten sterk afgezwakt en lijken andere factoren, zoals de afbouw van de derogatie, van meer invloed te zijn.