Bij Campylobacter vermindert resistentie niet bij minder antibiotica

Het antibioticagebruik in de Nederlandse veehouderij is over de afgelopen jaren met zo'n 70 procent gedaald en lijkt nu te stabiliseren. Bij Escherichia coli (E.coli) heeft die daling geleid tot afname in de mate van resistentie. Dit maakt dat het risico op verspreiding van resistente E. coli van landbouwhuisdieren naar mensen kleiner is geworden.

Bovendien is de sterke afname van de zogeheten ESBL-E. coli bij vleeskuikens en op pluimveevlees gunstig, want ESBL-E. coli is resistent tegen een voor de mens belangrijke groep antibiotica en moeten daarom zo weinig mogelijk in de voedselketen terechtkomen, duidt het Nationaal Resistentie Laboratorium.

Opvallend is dat het afgenomen antibioticagebruik bij landbouwhuisdieren geen aantoonbaar positief effect heeft op de mate van resistentie tegen Campylobacter. Kees Veldman van het Nationaal Referentie Laboratorium voor Antibioticaresistentie heeft hier op dit moment nog geen verklaring voor.

'In de laatste vijftien jaar hebben we bij campylobacters uit vleeskuikens hoge resistentiepercentages voor tetracycline en fluorochinolonen (ciprofloxacine) gezien, ondanks dat het gebruik van deze middelen in die sector flink is afgenomen', licht Veldman de onduidelijkheid toe.

Resistentiegenen

Een mogelijke verklaring is volgens Veldman dat resistentiegenen naast elkaar kunnen voorkomen en uitgewisseld kunnen worden tussen verschillende bacteriesoorten. 'De resistentie tegen fluorochinolonen wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door één kleine genetische verandering, een zogenoemde puntmutatie.'

Deze resistente mutanten zijn fitter dan campylobacters die nog gevoelig zijn voor fluorochinolonen, waardoor deze bacteriën in het voordeel blijven wanneer de antibiotica niet meer wordt gebruikt. Aanvullend kan recirculatie van resistente campylobacters een rol spelen. 'Maar om dit verder te kunnen onderbouwen, is meer onderzoek nodig. Hierover zijn we in gesprek met collega-onderzoeksinstituten.'

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het terugdringen van antibiotica bij landbouwhuisdieren onvoldoende effect heeft op het terugdringen van antibioticaresistentie van campylobacters bij de mens. Daartoe zijn ook in de humane geneeskunde maatregelen nodig, stelt Veldman.

Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat de reductie in antibioticagebruik wel een positief effect heeft op de resistentie van E. coli en salmonella bij de mens.