Deense varkenshouder: 'Over vijf jaar heeft heel Europa CO2-taks'

Dat een land als Denemarken de zogenoemde CO2-taks invoert, ligt volgens directeur Claus Hermansen van landbouwvakbeurs Agromek voor de hand. 'Andere industrieën in het land betalen al. Alleen de voedingsmiddelenindustrie nog niet. De Deense bevolking kan simpelweg niet accepteren dat boeren uitgezonderd worden van de taks.'

De heffing bedraagt 16 euro per ton in 2030 – grofweg is dat 100 euro per koe – en loopt op tot 40 euro per ton in 2035. Volgens Hermansen is het een pluspunt dat boeren weten waar ze aan toe zijn, omdat de overeenkomst loopt tot 2045. Aanvullend komen er bomen op 15 procent van het landbouwareaal.

Wat dit alles concreet betekent voor de individuele boer is nog niet duidelijk. Het landbouwakkoord waarin de afspraken staan, moet immers nog verder worden uitgewerkt. Toch heeft de directeur van Agromek het idee dat de meeste ondernemers voorstander zijn. 'Al zijn er altijd wel wat tegenstanders.'

De transitie die wordt ingezet is overigens niet nieuw voor de sector. In de afgelopen eeuw is al veel veranderd. Zo waren er in 1974 ongeveer 140.000 agrarische bedrijven in Denemarken, nu zijn dat er nog zo'n 6.500, weet Hermansen. 'Ik verwacht dat het akkoord deze trend stimuleert, maar het aantal boeren daalt niet tot onder nul. Wel betekent het dat de Agromek over twintig jaar heel anders is dan nu.'

Mads Niaer Kristensen in Lemming, varkenshouder en eigenaar van een biogasinstallatie in Lemming, is vrij positief over de afspraken. 'Als je regels instelt voor alle gebieden, wordt iedere ondernemer geraakt. Hier zeggen we dat je in sommige gebieden, zoals veenweidegebieden, niet kunt boeren. Je kunt je dan vrij voelen om het beste te doen in een ander gebied. Dat is een win-winsituatie.'

Veenweidegebieden

Zoals Niaer Kristensen ook al zegt raakt het akkoord vooral de veenweidegebieden, want daar ligt de methaanuitstoot hoog. Een van de bedrijven die getroffen wordt, is innovatiebedrijf Klink van zuivelaar Arla in Spjald. Dit bedrijf heeft 4 procent van het veenweideland in beheer. Dat gebied zorgt voor een uitstoot van 190 gram CO2-equivalenten per kilo meetmelk. De rest van het bedrijf komt op 890 gram.

Het veenweidegebied is een uitdaging voor het melkveebedrijf, stelt eigenaar Torben Sønderby. 'Om straks minder kooldioxidebelasting te betalen, moeten we reduceren. Zeker met het oog op het feit dat de heffing de komende jaren oploopt. Uitdaging is dat de uitstoot van veenweide vaststaat. Dit betekent dat we elders extra moeten reduceren om tot eenzelfde reductie te komen als ondernemer zonder veenweidegrond.'

Sønderby weet nog niet wat hij met de grond moet doen. 'We moeten wachten op de uitwerking van de regeling en of de grond wellicht uit de markt kan worden gehaald via een opkoopregeling. Dat laatste is voor ons zeker een optie, de taks maakt deze grond namelijk ook minder aantrekkelijk voor verkoop.' De grondprijzen liggen in Denemarken gemiddeld rond de 20.000 euro per hectare.

Voor veehouders die nog meer grond in veenweidegebieden hebben, komt volgens Kristensen vast een oplossing. 'Er zit veel geld in de pot. Voor de start van het akkoord is er zo'n 6 miljard euro in gestopt. Deel daarvan komt van particuliere bedrijven en stichtingen die het plan graag werkend willen krijgen. Er is dus perspectief. Ook speelt mee dat een aantal ondernemers in de komende jaren wil stoppen. Als je deze boeren helpt, komt er automatisch nieuwe ruimte vrij.'

De varkenshouder denkt niet dat de Deense overheid de intentie heeft om de conventionele landbouw op slot te zetten. 'Er zijn nog genoeg gebieden waar ondernemers de ruimte krijgen.' Dat is in zijn ogen ook een reden waarom landbouworganisaties hebben ingestemd met het akkoord. 'Boerenorganisaties hebben maanden met de overheid en de natuurorganisaties in een afgesloten ruimte gezeten om dit te bespreken.'

Voor de boerenbond is het volgens Kristensen overigens nog niet klaar. 'We hebben nu de grotere en uitdagendere taak om de plannen te communiceren naar de leden, de boeren. Daar wordt hard aan gewerkt. En ik begrijp dat dit moeilijk kan zijn. We gaan wegen bouwen terwijl we ze al bewandelen.'

Geen trekkerblokkades

Het feit dat sommige ondernemers toch ontevreden zijn over het landbouwakkoord zal volgens de ondernemer niet tot trekkerblokkades leiden. 'Dat is in Denemarken geen traditie. Veel ondernemers zijn al blij dat ze hiermee een zogeheten license to produce hebben. We hebben de omgeving hard nodig om te kunnen blijven ondernemen. Zo'n blokkade werkt averechts.'

Als voorbeeld noemt Kristensen het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen: 'De burger wil dat we geen gewasbeschermingsmiddelen gebruiken in uitspoelingsgevoelige gebieden. We kunnen dan wel met allerlei onderzoeken gaan aantonen dat het niet uitspoelt. Maar als de burger niet wil dat we iets gebruiken, kunnen we er beter voor kiezen om dat niet gebruiken.'

Dat betekent volgens hem ook dat er nu veranderingen moeten plaatsvinden om de vrede te bewaren. 'Het is de enige weg, ook al is het soms moeilijk. Wie niet mee wil, moet wat anders gaan doen.' Toch ziet Kristensen ook genoeg voordelen: 'Door de druk vanuit de maatschappij en de overheid begint innovatie. Die innovatie kan ons ook economisch weer veel opleveren.'