Schaap is meest efficiënt in productie eetbaar eiwit uit gras

Het Kringlooplabel Duurzaamheidsscore Schapenhouderij laat zien hoeveel eetbaar eiwit een schaap produceert van eiwit dat de mens niet kan consumeren. 'Daarbij ligt de nadruk op de productie die schapen uit de weide halen', vertelt directeur Reinard Everts van de Nederlandse Schapen- en Geitenfokkers Organisatie (NSFO).

Een weide legt koolstof vast en beperkt de ammoniakuitstoot. 'Dit omdat urine en mest niet op dezelfde plek terechtkomen', legt Everts uit. 'Daarnaast is weidegang belangrijk voor het natuurlijke gedrag van schapen. Andere voordelen zijn dat schapen ook in de winter grazen en dat de dieren in de weide de resten opeten die runderen en bijvoorbeeld paarden laten staan.'

Om aan te kunnen tonen wat de benutting van gras is, heeft projectmedewerker Hans Kolk van de NSFO een model voor voeropname ontwikkeld. In dit model wordt alle opname van krachtvoer door lammeren en ooien meegenomen. Het gaat hier om lammeren die buiten groeien van vooral de input vanuit de weide, met zo min mogelijk externe bronnen als krachtvoer, medicatie en kunstmest.

In de eerste vier levensweken groeit een lam vrijwel volledig op basis van de melk van de ooi. Daarna neemt de grasopname langzaam toe, totdat die vanaf de achtste week op 4 procent van het lichaamsgewicht aan droge stof per dag zit. Vanaf de twintigste levensweek stabiliseert de opname op 1,5 kilo droge stof per dag.

Streven is 80 procent gras

Met deze opname als basis en aangevuld met de opname van krachtvoer door lammeren en ooien is te berekenen wat het aandeel gras in het rantsoen is. In een rekenvoorbeeld gebruikt Kolk een lam met een aflevergewicht van 43 kilo op een leeftijd van 26 weken. In totaal hadden de ooi en het lam gezamenlijk 35,56 kilo krachtvoer geconsumeerd. Gras maakt dan 78 procent van de voeropname uit. Dat is in de buurt van de streefwaarde van 80 procent.

Dit alleen is niet genoeg voor een duurzaamheidsscore. Er is een kengetal nodig, een kritische prestatie-indicator. Daartoe gaat de schapensector gebruikmaken van de Humaan Eetbaar Eiwitefficiëntie, een kengetal dat is ontwikkeld door het Belgische Instituut voor Landbouw, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO).

Voor dit kengetal wordt de hoeveelheid humaan eetbaar eiwit gedeeld door de hoeveelheid humaan eetbaar eiwit die is opgenomen door het dier. Hoe hoger dit getal, hoe efficiënter de productie van humaan eetbaar eiwit.

Hoge productie van humaan eiwit

Een praktijkvoorbeeld laat zien hoe dit uitpakt voor een lam. Stel dat een lam 35,56 kilo krachtvoer consumeert, met een eiwitpercentage van 16 procent. Van dit eiwit is 60 procent dan direct bruikbaar voor humane consumptie. Dit lam heeft dan dus 3,41 kilo humaan eetbaar eiwit gebruikt.

Als het lam 40 kilo weegt bij de slacht, dan gaat het om 5,7 kilo humaan eetbaar eiwit. Gedeeld door de 3,41 kilo die via de ooi en het lam zelf in de groei is gaan zitten, levert dit een humaan eetbaar eiwitefficiëntie op van 167 procent. Ofwel, er is 67 procent meer eiwit toegevoegd aan het voedselsysteem dan er is in gestopt.

Everts: 'Er is geen ander dier dat zo'n hoge humaan eetbaar eiwitefficiëntie weet te behalen, omdat andere diersoorten doorgaans veel minder eiwit uit gras produceren.'