Van VVD en NSC moet Wiersma meer tempo maken

De Tweede Kamer debatteert woensdag en donderdag met minister Femke Wiersma en staatsecretaris Jean Rummenie van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) over de landbouwbegroting voor 2025.

Net als in eerdere debatten sinds het aantreden van dit kabinet zijn er veel vragen over het schrappen van het transitiefonds en wat deze bewindslieden daarvoor als alternatieve beleidsplannen gaan bieden. Niet alleen BBB-leider Caroline van der Plas wordt er door de oppositie op aangesproken. Ook Thom van Campen (VVD) moet zich verdedigen tegen het wegstrepen van 15 miljard euro aan ‘boerengeld’.

De VVD’er erkent dat zijn partij tijdens de formatieonderhandelingen ‘water bij de wijn’ heeft gedaan, maar dat het de minister wel houdt aan het halen van de doelen op het gebied van stikstof, water en klimaat. ‘Wij vragen snel duidelijkheid over de toekomst van het boerenbedrijf. Ik hoop dat het ongeduld van mijn fractie bij deze bewindslieden blijft hangen.’

Voorang voor innovatie

Van der Plas staat nog steeds achter het schrappen van het transitiefonds. Volgens haar was die vooral bedoeld voor uitkoop. Dat argument stuit bij coalitiegenoot Van Campen op weerstand die een dergelijke voorkeur bij het besteden van de transitiemiljarden ontkent. Hij memoreert dat bij het vorige kabinet innovatie en verplaatsing voorrang kreeg boven opkoop.

Voor de VVD is het snel weer op gang brengen van de vergunningverlening de hoogste prioriteit. Van Campen durft daarbij ook vergaande ideeën ter sprake te brengen, zoals een ander stelsel waarbij vergunningen niet langer voor onbepaalde tijd gelden.

‘Als je dan gedurende een lange periode geen gebruik maakt van de vergunningsruimte die je hebt, komt die weer toe aan het bevoegd gezag, de overheid, waar die ruimte vandaan komt. Dat zijn moeilijke keuzes, maar dat is waar de VVD haar verantwoordelijkheid neemt voor de afspraken die we hebben gemaakt in het hoofdlijnenakkoord’, aldus Van Campen.

Snel meer helderheid

Naast VVD wil ook coalitiepartij NSC snel meer helderheid over de plannen die Wiersma en Rummenie hebben voor de knellende problemen in de veehouderij. Op 7 november debatteert de Kamer weer over het mestbeleid. NSC’er Harm Holman wil voordien duidelijkheid over hoe de kapitaalinjectie van 5 miljard euro wordt verdeeld.

Daarnaast wil hij voor die datum weten wat het alternatieve plan is als blijkt dat de Europese Commissie Nederland geen nieuwe derogatie verleent. Net als Van Campen wil Holman dat de nieuwe brede beëindigingsregeling zo snel mogelijk van start gaat. Daarmee kan aan de Brussel de bereidwilligheid tot ingrijpen worden getoond.

Holman vreest dat de mestplannen van deze minister onvoldoende zijn om een nieuwe derogatie te bemachtigen en een koude sanering in de veehouderij te voorkomen. Hij gebruikte hierbij de beeldspraak van de Titanic die op een ijsberg afvaart. ‘Ik krijg het onheilspellende gevoel dat we niet bij een oplossing komen.’

Met deze uitspraak schopte hij Van der Plas tegen het zere been. ‘Die beeldspraak vind ik voor een coalitiepartner niet passen’, aldus de BBB-fractievoorzitter. Waarop Holman het iets nuanceerde door te ‘hopen dat het beleid geen Titanic wordt’.

Geld weg, plannen weg

Tot een botsing kwam het ook tussen Van der Plas en CDA-Kamerlid Eline Vedder. Ook zij neemt het Van der Plas kwalijk dat het transitiefonds is geschrapt. ‘Het geld is weg, de plannen zijn weg en het doel blijft staan. Ik snap niet dat dat een partij die zegt ervoor de boer te zitten, het fonds schrapt.’

Vedder benadrukt dat snel handelen van de minister nodig is, om ook zonder dat budget boeren tegemoet te komen. Melkveehouders staat het water aan de lippen, nu ze minder mestplaatsingsruimte hebben door het verlies van de derogatie. Ze vreest een keiharde sanering van de sector.

Van der Plas voelt echter niets voor extensivering of een zogeheten graslandnorm. Naar dat laatste wil het CDA wel een verkennend onderzoek laten doen. ‘Dat kost boeren tienduizenden euro’s, misschien wel honderdduizenden euro’s.’

Straks geen koeien meer

Kort daarop schiet Vedder vol als ze refereert aan haar werk op de boerderij. ‘Ik stond tussen een jaar geleden nog tussen de koeien, die zijn er straks misschien niet meer.’

Het CDA dient samen met GroenLinks en ChristenUnie een amendement in om 5 miljard euro uit het Klimaatfonds over te hevelen naar de landbouwbegroting of anders gezegd, om het klimaatfonds dus ook voor boeren open te stellen. Vedder vraagt of Van der Plas dat wil steunen, maar het antwoord blijft uit.

De BBB-leider hekelt vervolgens wel de kritiek van onder meer het CDA op de bewindslieden van haar partij op het ministerie van LVVN. ‘Het CDA heeft jaren in het kabinet gezeten. Het is dan een beetje flauw om dit kabinet na drie maanden verantwoordelijk te houden te maken voor alle ellende die boeren de afgelopen jaren is overkomen.’

Vedder reageert op dit verwijt. ‘Het doet me zeer dat mijn eigen partij daarbij is betrokken. Het is ook de reden geweest dat ik politiek actief ben geworden, juist bij mijn partij.’

Afschuiven op anderen

Marieke Koekkoek (Volt) stoort zich ook aan de suggestie van Van der Plas dat de BBB-bewindslieden op het departement landbouw voornamelijk bezig zijn met ‘puinruimen’. ‘U heeft het over verantwoordelijkheid nemen, maar ik hoor u vooral afschuiven op vroeger, op elders op anderen’, houdt ze Van der Plas voor.

De precieze besteding van de 500 miljoen euro die het kabinet jaarlijks vrijmaakt voor Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (Anlb) is voor veel Kamerleden ook nog een groot vraagteken. In eerdere debatten is al gesuggereerd dat ook investeringen in dierenwelzijn en gebiedsplannen van provincies daaruit moeten worden betaald.

Pieter Grinwis (CU) vindt dat Wiersma ervoor moet waken dat het Anlb-budget geen ‘duizenddingendoekje’ wordt. ‘Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat dit geld daadwerkelijk op het boerenerf beland?’

Het debat gaat donderdag verder. Dan beantwoorden Wiersma en Rummenie de vragen die vandaag vanuit de Tweede Kamer zijn gesteld.