Phytophthorabestrijding was duur maar effectief

De Taskforce Phytophthora is vorig jaar ingesteld door de stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid van BO Akkerbouw. Aanleiding was de grote ziektedruk en beperkte mogelijkheden om de uit de hand lopende besmetting te beheersen. Experts evalueerden onlangs het afgelopen seizoen en blikten vooruit naar 2025.

Uit de eerste monitoringsresultaten blijkt dat de kwalijke varianten van phytophthora, de EU-43 en EU-46, zijn teruggedrongen in de totale populatie. Andere varianten zijn juist overheersend. Vanwege de snelle opmars van nieuwe phytophthoravarianten moest afgelopen jaar de spuitstrategie volledig op de kop; het blokkenschema maakte plaats voor combineren en afwisselen. Deze methode toonde zich eerder succesvol in Denemarken en blijkt dat nu ook in Nederland te zijn.

Collectief aanpassen werkwijze

Volgens de experts is het succes van de methodiek het resultaat van het collectief aanpassen van de werkwijze. Tijdens de evaluatie waren de experts het erover eens dat het voor teeltjaar 2025 combineren en afwisselen het advies moet blijven. In een persbericht meldt Brancheorganisatie Akkerbouw dat de taskforce het gepubliceerde kleurenschema zal actualiseren op de middelen die dan beschikbaar zijn.

Daarbij adviseren de experts gebruik te blijven maken van beslissingsondersteunende systemen. Dit leidt volgens hen tot bespuitingen op het moment dat, het gezien de laatste wetenschappelijke inzichten, het meest effectief is en doorgaans leidt tot een lagere milieu-impact.

Na de forse phytophthoraproblemen van 2023 was dit jaar een doorwerking te verwachten. Die kwam eerder en op veel grotere schaal dan verwacht door het extreme weer dit voorjaar. Vooral opslagplanten lijken te hebben bijgedragen aan nieuwe besmettingsbronnen. De indruk is dat (latent) besmet pootgoed uit het vorige seizoen daar slechts voor een deel de oorzaak van is.

Daarnaast speelde mee dat aantastingen op natte percelen vaak moeilijk of laat te beheersen waren. Volgens het expertteam leidde dat, ondanks noodgrepen, tot veel opbrengstverlies en zelfs volledig verloren gewas, vooral bij biologische telers. Hoewel in de zomer het weer gunstiger was, zagen gangbare aardappeltelers zich genoodzaakt het gewas te behouden met meer bespuitingen dan gemiddeld.

Trendbreuk daling middelengebruik

Deze keuze van telers ging gepaard met hoge kosten en een trendbreuk bij de jarenlange daling in het middelengebruik. Daarom zien experts reden om bij de afnemers van aardappelen extra druk te zetten op de overstap naar rassen met een verbeterde phytophthoraresistentie.

Cijfers van zetmeelconcern Avebe bevestigen onderzoeksresultaten waaruit blijkt dat met die rassen fors minder phytophthorabespuitingen nodig zijn. Dit heeft een positief effect op de milieu-impact en het saldo voor telers.

In het persbericht wordt benadrukt dat deze rassen niet immuun zijn tegen phytophthora en een aangepaste strategie vereisen. Om resistentiemanagement te stimuleren en versterken gaan veredelaars meewerken aan een ander type kleurenschema. Hierbij wordt dit soort rassen ingedeeld op basis van reactie op phytophthoravirulentie op het veld. Tijdens de expertbijeenkomst is aangekondigd dat dit kleurenschema onder de vlag van Taskforce Phytophthora wordt ontwikkeld en gepubliceerd.

Tot slot wijst het expertteam op het tijdig aanpakken van besmettingsbronnen, zoals afvalhopen en opslagplanten. Landbouwminister Femke Wiersma is onlangs al gevraagd de data voor de ingang van de verplichte maatregelen te vervroegen en de normen aan te scherpen in de teeltvoorschriften.