Voorraad stikstof in bosbodems groeit met 40 kilo per jaar

In 1990 is op 150 locaties in Nederland de samenstelling van bosbodems gemeten. In 2023 herhaalden wetenschappers dat onderzoek op 127 locaties. De resultaten zijn donderdag gepubliceerd in vakblad VBNL

De toename van de stikstofvoorraad verrast de onderzoekers. 'Dat is een enorm grote hoeveelheid stikstof. Bossen krijgen al decennialang een fastfooddieet', zegt stikstofprofessor Wim de Vries van Wageningen University & Research.

Substraat

De bodem van een bos bepaalt in belangrijke mate hoe een bos functioneert. Het is het substraat waar de bomen in wortelen voor verankering, het levert vocht en voedingsstoffen aan bomen en planten en het is de omgeving waar veel bodemorganismen leven. In de bodem is een voortdurende aan- en afvoer van nutriënten zoals stikstof, fosfor, kalium, calcium, magnesium, ijzer en aluminium.

Omdat niet alle 150 boslocaties uit 1990 meer beschikbaar of toegankelijk waren, zetten de onderzoekers uiteindelijk op 127 locaties opnieuw de peilstok in de bodem. 'Vooral de toename van de stikstofvoorraad sprong in het oog', zegt De Vries. 'Als je aanneemt dat daarnaast ongeveer 5 kilo stikstof wordt opgeslagen in het hout van bomen en eenzelfde hoeveelheid uitspoelt naar het grondwater, dan volgt daar een gemiddelde depositie uit van 50 kilo stikstof per hectare op bossen.'

Anders dan Aerius

Vergeleken met de voorspellingen van het model OPS/Aerius, dat uitgaat van een toename van 28 kilo stikstof per hectare voor dezelfde periode, zijn de uitkomsten uit het onderzoek van Wageningen University & Research veel hoger. De Vries: 'Ze zeggen weleens: 'Hoge bomen vangen veel wind.' In dit geval betekent dit dat ze ook veel gassen en stofdeeltjes vangen waardoor de droge depositie op bossen veel hoger is dan op open landschappen.'

In recent Wagenings promotieonderzoek waar de hoogleraar bij betrokken was, bleek eveneens dat de depositie op bossen ruim 50 procent hoger ligt dan op open landschappen. De stikstof die op Nederlandse bossen terechtkomt, is vooral afkomstig uit de landbouw, het buitenland en uit mobiliteit en transport.

De onderzoekers concluderen dat stikstof de afgelopen jaren vooral heeft geleid tot veel vermesting. 'De verzuring valt nog enigszins mee', zegt De Vries. 'Dat komt omdat relatief weinig stikstof uitspoelt en alleen dan werkt stikstof verzurend. Omdat bossen behalve veel stikstof ook veel basische stoffen vangen zoals calcium, magnesium en kalium, is de verzuring ook beperkt.'