Stalemissies komen steeds beter in beeld

Adviseur Gert-Jan Monteny van Advies-ID deed de uitspraak over de snelheidsmeters voor stalemissies tijdens het symposium bij de opening van de nieuwe stal van melkveebedrijf Haskerweide van Sanne en Jan van der Zijl in het Friese Vegelinsoord. Het bedrijf sproeit de roosters iedere twee uur nadat ze zijn geschoven. Het sproeien verdunt de urine.

In deze stal deed Monteny het afgelopen jaar continumetingen naar de emissies. 'De emissie, de uitstoot van de stal, is per definitie de ventilatie maal het verschil tussen bijvoorbeeld het ammoniakgehalte in de stal en erbuiten. Het bepalen van die ventilatie is bij natuurlijk geventileerde stallen de kunst.'

Hier is een trucje voor, stelt de adviseur. 'We kunnen het verschil in kooldioxide in de stal en buiten de stal meten. Dit is een maat voor de hoeveelheid ventilatie in de stal. Vroeger werd op koude dagen op feestjes gerookt. Met de ramen dicht, nam de hoeveelheid kooldioxide snel toe. Werd vervolgens een raam opengezet, dan ontstond veel ventilatie.'

Trucje meten ventilatie

Het trucje wordt nu door erkende meetbedrijven toegepast, weet Monteny. 'De ventilatie wordt dus niet gemeten, maar berekend op basis van de kooldioxide-massabalans over de stal.'

Voor een goede balans zijn aanvoer- en afvoertermen nodig. 'De aanvoertermen ontstaan uit de spijsvertering en ademhaling van de dieren', legt Monteny uit. 'En er komt nog een deel uit de mest. De afvoer is in feite de luchtverversing, vaak via de nok en/of de zijwanden.'

De ventilatie wordt vervolgens berekend door de kooldioxide-productie te delen door het verschil hiervan tussen de stal en de buitenlucht. Wanneer je de ventilatie weet, kun je ook de productie van bijvoorbeeld ammoniak of methaan meten. Belangrijk is wel dat er dieren in de stal zijn die kooldioxide produceren. 'Het werkt niet wanneer de koeien buiten staan.'

Representatief bemonsteren

Binnen- en buitenlucht moeten ook op een representatieve manier worden bemonsterd. 'Dat gebeurt volgens een voorschrift, een protocol. Er loopt een systeem van voor naar achter, om de 7 tot 10 meter, in de nok van de stal. Het monster dat daar wordt genomen, wordt gezien als maat voor de gehalten in de stal', legt de adviseur uit.

Bij Van der Zijl wordt onderzoek gedaan in het kader van de 'Subsidiemodules brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen' (Sbv). Bij fase één, de innovatiefase, worden ammoniak, methaan en ventilatie door een bedrijf gemeten. De komende maanden vindt bij het bedrijf in Vegelinsoord nog optimalisatie van de stalemissies plaats.

Monteny vindt het belangrijk dat er een dashboard is waarmee veehouders op emissie kunnen sturen. 'Eigenlijk is een stal zonder meetsysteem als een auto zonder snelheidsmeter.'

2.500 kuub ventilatielucht

Uit de eerste metingen blijkt dat in de stal ongeveer 2.500 kuub per dier per uur ventileert, weet Monteny. 'Vermenigvuldigen we dat met het verschil tussen de ammoniak-emissie binnen en buiten, dan kom je gedurende de hele stalperiode uit op een jaarlijkse uitstoot van 6 kilo ammoniak per dierplaats.'

Dit komt volgens hem behoorlijk goed overeen met de verwachtingen van de V3-vloer van V17-agro. Die werkt met primaire snelle scheiding van urine en vaste mest, zoals op dit bedrijf gebeurt.

Ook meting methaanemissie

Uit de voorlopige metingen komt ook naar voren dat jaarlijks 115 kilo methaan per dierplaats wordt geproduceerd. Bij een gemiddelde methaanproductie van 320 gram per Nederlandse koe per dag ligt dat iets onder het jaarlijkse gemiddelde van 116,8 kilo, wanneer iedere koe een eigen box heeft.

Hendrik Jan van Dooren, als onderzoeker van Wageningen University Research bezig met de tweede fase van het meten, vindt het niet vreemd dat dit weinig afwijkt bij het gebruik van een bepaald vloer-systeem. 'Het grootste deel van de methaan op een melkveebedrijf komt namelijk uit het dier bij de pensfermentatie. Maar een relatief klein deel komt uit de mest.'

In mest wordt methaan gevormd door afbraak van organische stof. Op het bedrijf van Van der Zijl wordt dit beperkt door de dikke fractie van vocht te ontdoen. 'Hierdoor blijft wel een natte fractie over waar ook organische stof in kan zitten.'

Minder emissie uit mest

Aan de andere kant kan de dikke fractie de methaanuitstoot beperken. 'Ik heb gehoord dat die fractie hier 30 procent droge stof bevat. Het zou daarmee al tegen het stilleggen van de biologische activiteit aan kunnen zitten en daarmee ook tegen het stilleggen de methaanvorming.'

Een plus is dat de dikke fractie luchtig is. Van Dooren: 'Methaanemissie vindt enkel plaats in een zuurstofarme omgeving. Met die zuurstof in luchtige mest wordt de vorming ook tenietgedaan.'