CO2-footprint baktarwe kan en moet kleiner

Kennispartners Akkerbouw 14 jun 2024 om 09:06uur

De CO2-footprint van baktarwe kan omlaag. Dat is de stellige overtuiging van Jan Nammen Jukema, conceptmanager Akkerbouw bij Agrifirm. Samen met bakmeelproducent Dossche Mills, kunstmestleverancier Fertiberia en twaalf Friese en Groningse telers wordt de emissie dit jaar met 30 procent verlaagd.

CO2%2Dfootprint+baktarwe+kan+en+moet+kleiner

De CO2-footprint van de teelt van baktarwe bestaat vooral uit de productie van kunstmest, de emissie van lachgas uit de bodem en het dieselverbruik tijdens de teelt. In totaal bedraagt de footprint op het akkerbouwbedrijf 0,3 tot 1,07 kilo CO2-equivalenten per kilo vers gewicht, blijkt uit recent onderzoek in opdracht van BO Akkerbouw.

'Als je de footprint van een kilo brood uitrekent, dan is de tarweteelt verantwoordelijk voor 30 tot 40 procent van de totale uitstoot. Voor een duurzaam perspectief voor onze telers moet dat aandeel omlaag. Als coöperatie hebben we een unieke positie in de keten en daarmee ook de verantwoordelijkheid om teelttechnische oplossingen te vinden en een goed verdienmodel voor de telers te creëren', zegt Jukema.

Het is belangrijk dat verduurzaming van de totale keten ook daadwerkelijk een hoger inkomen voor de teler oplevert

Jan Nammen Jukema, conceptmanager Akkerbouw bij Agrifirm

Project 'Low Carbon baktarwe'

Om de ambitie van baktarwe met een kleinere footprint concreet te maken, startten Agrifirm en Waddenmolen – onderdeel van Dossche Mills – het project 'Low Carbon baktarwe'. In het teeltgebied langs de Waddenzee zijn twaalf Friese en Groningse telers op 200 hectare begonnen aan de emissiearme tarweteelt. Doelstelling voor dit jaar is een emissiereductie van 30 procent ten opzichte van het referentiejaar 2022/2023.

'Voor 2030 streven we naar halvering van de emissies. Gelijktijdig schalen we op naar meer hectares. We hebben dus echt ambitie om de teelt van baktarwe te verduurzamen', zegt Jukema enthousiast.

Premie op bereiken doelstelling

Belangrijke onderdelen in het project zijn het gebruik van groene kunstmest, nitrificatieremmers en trekkers die op circulaire HVO-diesel rijden. Bij het behalen van de reductiedoelstelling van dit jaar ontvangen de deelnemers een toeslag op de uitbetalingsprijs. Daar staan ook hogere kosten tegenover.

Jukema: 'Ik verwacht dat telers zo'n 100 euro per hectare extra overhouden ten opzichte van een reguliere teelt. Het is belangrijk dat verduurzaming van de totale keten ook daadwerkelijk een hoger inkomen voor de teler oplevert.'

Tekst gaat verder onder het kader

Duurzame teelt past in langetermijnstrategie

'Verduurzaming van de teelt doen we voor de lange termijn. Het moet de kwaliteit en opbrengst van tarwe in ons teeltgebied veiligstellen', zegt Arne Steelandt, manager Strategische Partners bij Dossche Mills. Het Belgische familiebedrijf koopt al zijn baktarwe van telers in West-Europa. In die regio zijn klimaatverandering en (mest)wetgeving risico's die de tarweteelt onder druk zetten. 'Om onze aanvoer voor de toekomst veilig te stellen, investeren we in verduurzaming van de teelt. Daarbij gaat het om de stikstofefficiëntie, verbetering van de bodemkwaliteit in relatie tot droogte en heftige neerslag en om reductie van de footprint', zegt Steelandt. In Nederland ligt de focus van Dossche Mills op stikstof, zowel op de CO2-footprint van de gebruikte kunstmest als op de emissie van lachgas en de uitspoeling van nitraat. Ook rijden de telers op biobrandstof. 'Als bedrijf halveren we de footprint in 2030. Daarvan komt 80 procent voor rekening van de teelt', legt de manager Strategische Partners uit. 'Groen geproduceerde kunstmest in combinatie met het verbeteren van de stikstofefficiëntie tijdens de teelt werkt op meerdere fronten positief voor de footprint. Zo kunnen we ook voldoen aan de vraag van onze klanten naar klimaatvriendelijke tarwebloem.'

Volgens het onderzoek van BO Akkerbouw is kunstmest verantwoordelijk voor 40 procent van alle emissies die direct aan de tarweteelt zijn verbonden. 'We hebben daarom gezocht naar een kunstmestproducent die volledig met duurzame energie produceert. Fertiberia uit Spanje past perfect bij onze ambitie', legt productmanager Levi Bin van Agrifirm-dochter Cebeco uit.

Ten opzichte van normale 'grijze' kunstmest zorgt het Fertiberia-product voor een 50 procent lagere footprint van de teelt. Aanvullend argument is dat de groene stikstofkunstmest ook als KAS Zwavel beschikbaar is.

'In het voorjaar strooien telers altijd een zwavelhoudende KAS-meststof voor een goede wortelontwikkeling', legt Bin uit. 'Met het Fertiberia-product houden we daaraan vast, omdat je anders een extra werkgang hebt voor de zwavelbemesting. Dat zou voor de footprint nadelig zijn en voor de teler niet praktisch.'

Groene kunstmest moet in elke stap groen zijn

Groen geproduceerde stikstofkunstmest wordt de norm in West-Europa. Producenten in landen met veel hernieuwbare energie zijn daarbij in het voordeel. Het Spaanse Fertiberia is al overgeschakeld op zonne-energie, maar heeft ook een oplossing voor de emissies die bij het gebruik van de kunstmest op het land ontstaan. De productie van stikstofkunstmest vraagt veel energie. In West-Europa werd daarvoor tot nu toe vooral gas gebruikt. Stijgende energieprijzen en de politiek-maatschappelijke druk om CO2-emissie fors terug te dringen, noopt de Europese kunstmestindustrie om over te schakelen op duurzame energiebronnen. 'We zijn in 2022 gestart met die transitie en produceren nu als eerste producent onze stikstofkunstmest met energie uit zon, wind en waterkracht', zegt Marc van Doorn, Head Green Development bij kunstmestfabrikant Fertiberia in Spanje. Voor de productie van groene kunstmest is waterstof een belangrijke bouwsteen. Dit gas ontstaat door water met behulp van elektriciteit te splitsen. 'In Spanje hebben we zoveel zonne-energie dat het we dit proces betaalbaar volledig met hernieuwbare energie kunnen uitvoeren', vertelt Van Doorn gedreven. Daarnaast heeft Fertiberia de vervolgstappen in het productieproces klimaatvriendelijk gemaakt. De emissie van lachgas – een sterk broeikasgas – is vrijwel nul bij de productie van nitraat. Van Doorn is enthousiast over de groene productiewijze van Fertiberia's KAS-meststof, maar spreekt met nog meer passie over emissies voorkomen bij het gebruik van de meststof door de teler; de scope 3-emissies. 'De emissie van lachgas uit de bodem, die bij alle stikstofmeststoffen ontstaat, is een aanzienlijk aandeel in de footprint. Om die emissie terug te dringen, passen we een coating toe die de stikstof langzamer beschikbaar maakt. Tegelijkertijd remmen we de nitrificatie en kunnen we tegenwoordig ook bacteriën toevoegen die nitraat omzetten in ammoniak. Door de combinatie van deze drie speciale toevoegingen neemt de stikstofefficiëntie enorm toe; de plant neemt meer op en de lachgasemissie daalt met wel 50 procent.'

Dit artikel is gecreëerd door onze kennispartner Agrifirm

Agrifirm

Agrifirm is een coöperatie waarin meer dan 10.000 Nederlandse veehouders en telers hun krachten hebben gebundeld. Zo behalen we maximaal inkoopvoordeel op...

Lees verder »