Teler heeft succes met biocontrol in witlof

In tegenstelling tot de trend koos akkerbouwer Wil Straathof in het Flevolandse Creil voor verruiming van zijn bouwplan. Hij bezit een overzichtelijk bedrijf in de Noordoostpolder met 60 hectare en hij huurt jaarlijks 15 hectare grond bij.

Op dat areaal is sprake van een gezonde vruchtwisseling van pootaardappelen, suikerbieten, wintertarwe, witlof, zaaiuien en verhuur voor lelies en tulpen. Het bedrijf bevindt zich op slempgevoelige, opdrachtige lichte grond. Dat heeft voor- en nadelen.

Betere producten

'Op een gegeven moment kwam ik voor de keuze te staan: schaalvergroting met extra personeel of extensiveren met meer teelten. Omdat goed personeel steeds moeilijker is te krijgen en ik communicatief niet zo sterk ben, heb ik voor dat laatste gekozen. Ik zocht geen schaalvergroting, maar betere producten en productiemethoden', zegt Straathof.

De akkerbouwer gebruikt Contans, een biologisch fungicide tegen bodemschimmels. Biocontrol of biologische gewasbescherming is een ingewikkeld proces waarbij natuurlijke vijanden ziektes en plagen bestrijden. Die ziektes en plagen bevinden zich boven- en ondergronds en daardoor is biocontrol gericht op beide omgevingen.

Bovengrondse bestrijdingen met bespuitingen en insecten zijn intussen ingeburgerde methoden. Denk aan roofmijten tegen trips en witte vlieg. Ondergrondse bestrijdingen van schimmels als pythium en phytophthora zijn veel ingewikkelder.

Bodemomstandigheden verschillen en bij vollegrondsteelten staat er ieder jaar een ander gewas op het land. Vooral dat laatste vraagt een gezonde bodem met een breed bodemleven. Witlof is gevoelig voor onder meer diverse aaltjes en sclerotinia. Voorlopig is er alleen voor sclerotinia een goed antwoord met biocontrol. Tijd voor een nieuwe manier van ondernemen.

Toelating middel verlopen

De teelt waarvoor Straathof biocontrol inzet, is witlof. De toelating van het belangrijkste middel tegen sclerotinia in witlof is verlopen en de nood is hoog. Vanwege de teelt van pootaardappelen, suikerbieten en witlof is de druk hoog. Deze teelten houden de druk in stand of vermeerderen de druk. Ook bij de keuze van groenbemesters moet je daar rekening mee houden.

'De eerste keer dat ik Contans inwerkte vlak voor het witlof zaaien, is het effect me niet meegevallen. Maar toen ik op hetzelfde perceel zes jaar later terugkwam en de behandeling herhaalde, kon ik wel degelijk verschil zien. Op de lichte grond heeft witlof de neiging om weelderig blad te maken. Daardoor komt er blad in de verdrukking en droogt het langzamer op, waardoor de schimmel zich makkelijker kan vermeerderen', zegt de ondernemer.

Dichtgeslagen rug

De sclerotiniabesmetting op het behandelde perceel was zichtbaar lager. Door vlak voor het zaaien de witlofruggen te trekken en de grond te bewerken met Contans, wordt zoveel mogelijk vermeden dat de grond dichtslaat. Een dichtgeslagen rug geeft een verhoogde kans op schimmelgroei, is de ervaring van Straathof.

Het is belangrijk dat Contans direct na of tijdens het aanbrengen wordt ondergewerkt, omdat het fungicide gevoelig is voor afbraak door ultraviolette (UV)-straling. De akkerbouwer spuit het met een ULV-spuit voor op de trekker en werkt het direct in met een rotorkopeg achter dezelfde trekker.

'Contans werkt volgens het mechanisme van concurrentie en vernietiging van andere schimmels', zegt teeltadviseur Willem Blok van Agrifirm. 'Met dit middel breng je de sporen van de schimmel Coniothyrium minitans op het land. Dit middel heeft een toelating als gewasbescherming en een Skal-certificaat', licht hij toe.

'De schimmelsporen kunnen uitgroeien tot een net van schimmeldraden waar sclerotinia niet tegen bestand is. Deze biocontrol uitrijden kan niet tijdens de teelt en niet tijdens koud weer. Direct na een vroege oogst is dus een goed moment. Dan kan Coniothyrium minitans zich vermeerderen. Direct voor de teelt is ook mogelijk', legt Blok uit.

Inpassen in bouwplan

De teeltadviseur is overtuigd van de werking van Contans: 'Maar het behoeft een opbouw. Pas na de tweede keer toedienen zien we meetbare resultaten. Het moet dus worden ingepast in het bouwplan. Dan kun je de sclerotiniabesmetting beheersbaar maken.'

Straathof: 'Een goede opkomst van witlof is alles. Zonder goede opkomst geen saldo, maar daar zit wel een optimum aan. Een goede opkomst, onder meer te danken aan de opdrachtige lichte grond, veroorzaakt een dicht gewas en mogelijk te dunne witlofpennen.'

De akkerbouwer vervolgt: 'Een te dicht gewas droogt niet snel. Je wilt geen vocht en schimmels. Tijdens de mechanische onkruidbestrijding moet bladbeschadiging worden voorkomen om sclerotinia geen ingangspoorten te geven om de witlof te besmetten.'

Volgens de ondernemer kunnen witlofpartijen die zijn besmet met sclerotinia, na het pennen opzetten wegrotten. 'Vooral de vroege partijen hebben daar last van', constateert hij.

Temperatuur

Directeur Gerwin de Vries van Witlofkwekerij Lof beaamt dat: 'De eerste partijen worden na de oogst kort bewaard op 2 tot 3 graden. Daarna gaan ze de trekcel in, waar het 20 graden is. Dat is de perfecte temperatuur voor de uitbreiding van de besmetting. Partijen kunnen op deze manier helemaal verloren gaan.'

De latere partijen worden langdurig onder nul bewaard en koeler, op 15 graden getrokken. In die partijen ziet De Vries minder problemen. Witlofkwekers kunnen nu nog Luna Privilege gebruiken na de oogst bij het sorteren van de pennen, maar dat is nooit voor 100 procent werkzaam.

De directeur van Witlofkwekerij Lof is tevreden over de kwaliteit van de pennen van Straathof: 'Wij hebben geen schade van sclerotinia gezien. Voor onze biologische telers is Contans trouwens de enige mogelijkheid om sclerotinia te bestrijden, dus we zijn er al goed mee bekend. Wij hebben het gebruik zelfs verplicht gesteld aan onze biologische kwekers.'