Beloningssysteem stimuleert verduurzaming Deense varkensketen

Duurzaamheid wordt volgens de vleesverwerker Danish Crown een belangrijke parameter om op internationale markten te kunnen concurreren. Afnemers van vlees stellen steeds vaker vragen over de CO2-voetafdruk van varkensvlees. Daarom zette de Deense vleesverwerker als ketenregisseur enkele jaren terug al stappen om zicht en meer grip op uitstoot van broeikasgassen te krijgen.

Zo stelde het bedrijf het tussendoel om in 2030 de CO2-voetafdruk van varkensvlees rond de 50 procent verlaagd te hebben. Voor een CO2-neutraal stukje varkensvlees is 2050 als einddoel gesteld. Deze doelen komen overeen met de klimaatambitie van de Nederlandse ketensamenwerking Coalitie Vitale Varkenshouderij.

Het varkensvoer heeft de meeste invloed op de CO2-voetafdruk van varkensvlees. Op gebied van voer is dus ook het meeste winst te behalen. Daarom ging Danish Crown in 2022 projectmatig samenwerken met coöperatieve voerbedrijven in Denemarken. Samen zijn ze uit gaan zoeken welke voermengsels voor vleesvarkens het beste aansluiten bij het realiseren van een lagere CO2-voetafdruk.

Meer grondgebonden

Omdat Deense varkenshouders aanzienlijk meer grondgebonden zijn dan in Nederland, wordt er bij het voeren van varkens volop gebruikgemaakt van eigen geteelde granen. Hierdoor is de CO2-voetafdruk van deze energieleverende voercomponent al relatief laag. Winst is, net als in Nederland, te behalen op de inzet van alternatieve eiwitbronnen. De Denen leunen sterk op soja in de rantsoenen voor varkens.

Net als in Nederland is er in Denemarken veel aandacht voor het telen van eiwitrijke gewassen als erwten, bonen en lupinen. De klimatologische omstandigheden en uitdagingen zijn vergelijkbaar. Door het bezit van eigen grond wordt die ontwikkeling in Denemarken daarom naar verwachting wel breder opgepakt.

Beloningssystematiek

Varkenshouders stimuleren duurzamer bezig te zijn bij het slachtrijp maken van hun dieren is een tweede insteek van het Deense vleesbedrijf. Sinds 2023 hanteert Danish Crown een beloningssysteem voor boeren die vrijwillig meedoen. Als leverancier van vleesvarkens moeten de boeren een duurzaamheidscertificaat voor hun bedrijf bezitten en continu het voerverbruik rapporteren.

Voor die inspanning krijgen ze een toeslag van 10 øre (1,34 cent) per kilo varkensvlees. Wel moeten ze voor mei alle voergegevens van het jaar daarvoor correct in een centrale databank hebben vastgelegd. Lukt dat niet, dan kan het gebeuren dat de boer het totale bedrag van de ontvangen toeslagen over dat jaar terug moet betalen.

De slachterij geeft met het beloningssysteem een belangrijk signaal af om doelbewust te werken aan een meer duurzame varkensvleesproductie.

Uitbreiding

De regeling wordt in de toekomst uitgebreid met meer initiatieven dan alleen het zo duurzaam mogelijk benutten van varkensvoer. Zo kijken de Denen naar de mogelijkheid om de CO2-voetafdruk te verlagen door meer beren te houden. De klimaatbelasting van borgen, gecastreerde varkens, ligt 6 tot wel 13 procent hoger dan die van beren.

Beren zetten minder vet aan en zetten veevoer efficiënter om naar vlees. Daarnaast zou het niet meer castreren van circa 8 miljoen Deense beerbiggen per jaar een positieve impuls zijn voor het welzijn van de varkens en de boer.

Mest is een andere belangrijke factor voor de klimaatimpact van varkensvlees. Een korte klap zag de Deense varkenshouderij in het collectief verlagen van de stalemissies met een specifieke stalmaatregel. Zo zijn varkenshouders sinds 1 januari 2023 verplicht wekelijks mest af te voeren uit alle putten onder de hokken van zeugen, biggen en vleesvarkens.

Wekelijkse afvoer zou de uitstoot van het broeikasgas methaan met zo'n 45 procent verlagen ten opzichte van maandelijkse afvoer van varkensmest uit de kelders. Varkenshouders leggen het wekelijks legen van de mestputten verplicht vast in een logboek. Inspecteurs die worden aangestuurd vanuit Deense gemeenten zien toe op het naleven van die milieumaatregel.

Beter stalklimaat

Het snel uit de stal afvoeren van mest levert niet alleen een beter stalklimaat op, het leidt voor de boer ook tot extra rendement. Een groot deel van de varkensmest gaat in Denemarken naar centrale biogasinstallaties die veelal in boerenhanden zijn. Hoe verser de aangevoerde mest, hoe hoger de productie van groen gas. En dus ook hoe hoger de inkomsten van hun gezamenlijke investering.

Danish Crown ziet ook perspectief in het verlagen van CO2-voetafdruk door affakkelen van methaan uit mestopslagen bij veehouderijen. Volgens berekeningen kan dat de voetafdruk per kilo varkensvlees tussen de 10 en 20 procent verlagen.

Daarom besloot het vleesbedrijf na een testfase om te investeren in innovatieve technologie voor het affakkelen van methaan op kleine schaal. Het continu verbranden van het sterke broeikasgas vermindert de klimaatimpact met 95 procent doordat methaan wordt omgezet in CO2, water en warmte.

Dat blijkt perspectief te bieden voor varkensbedrijven met een mestopslag buiten de stal. Voor continu affakkelen van methaan moet regelmatig verse mest worden bijgevuld. Voor Deense varkenshouders is dat geen probleem omdat ze toch wekelijks hun mestputten moeten legen.