'Op het gebied van stikstof worden geen keuzes gemaakt'

Limburg telt 24 Natura 2000-gebieden waarvan er 21 gevoelig zijn voor stikstof. De rapporten bevatten maatregelen om de natuur te verbeteren. 'Deze analyses worden nu allemaal getoetst door de Ecologische Autoriteit op volledigheid en onderbouwing. Die toetsing levert straks weer een nieuwe stapel rapporten op', zegt gedeputeerde Léon Faassen.

De papierberg is illustratief voor de taaiheid van het stikstofdossier

Léon Faassen, BBB-gedeputeerde in Limburg

De papierberg is illustratief voor de taaiheid van het stikstofdossier. Maar het humeur van Faassen lijdt er niet onder: hij begon in juni 2023 enthousiast als gedeputeerde namens de BBB en op die geestdrift zit ogenschijnlijk weinig sleet.

Voor u was het stikstofbeleid een grote motivatie om deze post te aanvaarden. Wat is er mis met dat beleid?

'In het dossier worden geen echte keuzes gemaakt. Stikstof is een moving target: doelen veranderen voortdurend. Dat is bijzonder frustrerend. Niet alleen voor boeren, maar ook voor natuurorganisaties en waterschappen. Je weet nooit of je het goed doet. Iedereen snakt naar duidelijkheid.'

De stikstofreductie moet leiden tot verbetering van natuurwaarden. Hoe staat die natuur ervoor in pakweg De Meinweg en De Peel?

'Dat oordeel laat ik over aan de deskundigen en dat kun je vinden in allerlei rapporten. Waar ik mee te maken heb: op bijvoorbeeld De Peel daalt nu zo'n 1.500 mol stikstof per hectare per jaar neer. Wanneer je alle stikstofbronnen uit de omgeving weghaalt, daalt die depositie tot 800. Terwijl de lat, de kritische depositiewaarde, op 500 ligt. Dat is illustratief voor de positie waarin we ons bevinden.

'Bovendien: de invloed van stikstof uit het buitenland is in Limburg bijzonder groot. Ongeveer 35 procent van de stikstofdepositie op De Peel is afkomstig van België en Duitsland. Iedereen én alle sectoren moeten daarom een evenwichtige bijdrage leveren aan reductie.'

Wat is er tot nu toe gebeurd op het gebied van stikstof in Limburg?

'Zo'n 25 veehouders hebben gebruik gemaakt van de MGA-opkoopregeling (Maatregel gerichte aankoop). Daarvan zijn 20 verkoopaktes gepasseerd bij de notaris. Het gaat om bedrijven met een hoge stikstofuitstoot dicht bij Natura 2000-gebieden.

'Voor de nieuwe opkoopregelingen Lbv en Lbv-plus hebben zich 230 veehouders gemeld. Ik verwacht dat verreweg de meesten van hen uiteindelijk ook hun bedrijf beëindigen. Dat gaat grote impact hebben.'

Je kunt ook zeggen: hier en daar wat krimp kan geen kwaad, want de veedichtheid in gemeenten als Venray en Nederweert is hoog.

'Ik begrijp de kritiek op de concentratie. Aan de andere kant moeten we ons goed realiseren dat sanering hier verplaatsing van productie betekent naar elders. Met vaak minder strenge normen op het gebied van milieu en dierenwelzijn.

'Je ziet nu al de gevolgen voor de lokale economie: in de veevoerindustrie vallen ontslagen. We moeten oppassen dat de sociale cohesie op het platteland niet verloren gaat. Boeren bieden ruimte voor de bouw van carnavalswagens, lokale winkels kunnen bestaan en er is een bloeiend verenigingsleven, mede dankzij de agrarische sector. Daar moeten we zuinig op zijn.'

U bent niet gelukkig met de aanwijzing van met nutriënten verontreinigde gebieden (NV-gebieden) langs veel beken in Limburg waardoor boeren en tuinders worden geconfronteerd met lagere bemestingsnormen.

'Niet alleen ik ben boos, maar ook waterschappen zijn bijzonder ongelukkig. De waterkwaliteit bepaalt in hoge mate of een gebied wordt aangewezen tot NV-gebied. Daarvoor heeft het ministerie van LNV data gebruikt uit 2013. Feit is dat de waterkwaliteit sindsdien sterk is verbeterd, mede dankzij de landbouw.

'Langs de Geul grazen al honderden jaren koeien. Dat zou nu plots moeten stoppen? De kans is reëel dat steeds meer melkveehouders het bijltje erbij neergooien en grasland plaatsmaakt voor akkerbouw. Zo raken we steeds verder van huis. Vooral in Zuid-Limburg is gras cruciaal in de bestrijding van erosie.'

Dragen verkeer en industrie in Limburg ook bij aan een lagere stikstofuitstoot?

'Emissies door verkeer en industrie liggen op het bordje van de rijksoverheid. Op dat gebied is er nog niet veel gebeurd, is mijn indruk.'

Onlangs heeft het Rijk de eerste 1,28 miljard euro vrijgemaakt voor pilots binnen de gebiedsplannen. Hoeveel krijgt Limburg?

'We hadden voor 150 miljoen euro aan maatregelen ingediend. Daarvan is 55 miljoen euro voorlopig toegewezen. Er zijn vooral projecten op het gebied van natuurherstel gehonoreerd: niet alleen in Limburg, maar in heel Nederland. Terwijl ook innovatie op agrarische bedrijven een belangrijk onderdeel zou moeten zijn van de stikstofaanpak. Die eenzijdige focus is demotiverend voor alle partijen in Limburg die schouder aan schouder het gebiedsproces van de grond willen tillen.'

Van die 1,28 miljard euro vloeit bijna 40 procent naar Utrecht en Noord-Brabant, de enige twee provincies zonder BBB in het college. Toeval?

'Daar mag iedereen zijn eigen conclusies uit trekken. Daar ga ik helemaal niets over zeggen.'