'Dit wordt voor ons allemaal het jaar van de aanpassingen'

De spelers zijn vaak anders, de belangen groter, maar veel verandert er niet als je als wethouder van een middelgrote gemeente overstapt naar het college van Gedeputeerde Staten in jouw provincie. De Drentse Jisse Otter blijft er in ieder geval nuchter onder. 'Je kunt nog steeds alles zeggen, als je maar het juiste moment kiest en het in de juiste context brengt. Zomaar proefballonnetjes oplaten, gaat niet.'

Ik put hoop uit het feit dat de discussies in Den Haag inmiddels al anders worden gevoerd

Jisse Otter, BBB-gedeputeerde Drenthe

Otter heeft naar eigen zeggen niet veel verstand van boerenzaken, maar bezit een brede interesse in hoe dingen werken. 'Als wethouder leer je je te verplaatsen in de vraagstukken van een ander. Dat is hier niet veel anders.'

De Drentse gedeputeerde merkt dat de problemen met regelgeving waar boeren mee kampen, ingewikkelder zijn dan veel burgers denken. 'Als ik bijvoorbeeld hoor dat boeren niet zelf mogen bepalen wanneer ze hun grasland scheuren, dan denk ik: joh, laat hen toch lekker hun gang gaan.'

Bent u daarmee een gedeputeerde voor de landbouw?

'Als je kijkt naar bedrijvigheid en werkgelegenheid, zijn er natuurlijk ook andere sectoren in Drenthe die belangrijk zijn. Bijvoorbeeld de gezondheidszorg, waar veel meer mensen werken. Maar 60 procent van de provincie is wel landbouwgrond.

'Daarom kijk ik er nu ook met andere ogen naar, als ik aan het einde van de werkdag terugrijd van Assen naar Emmen. Wat doen we met al die grond? En ja, daarmee is de landbouw zeker belangrijk voor ons als provincie.'

U doelt daarmee op de transitie die bezig is op het platteland?

'Inderdaad, we hebben ons als provincie af te vragen wat we daaraan kunnen toevoegen of waar we het verschil in maken. Dat is een proces dat even tijd vergt, soms wel te veel tijd.

'Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en ook de provincies ervaren nu dat de gekozen programmatische insteek door allerlei juridische hobbels ingewikkeld wordt. Als we het zelf zouden mogen bepalen als provincie, dan zouden we in een paar sessies wel met antwoorden kunnen komen.'

Dan zouden de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders al veel eerder zijn geholpen?

'In het oplossen van dat vraagstuk maken we kleine stapjes. In Drenthe hebben 120 PAS-melders zich aangemeld voor legalisatie. Daarvan komen er 48 in aanmerking. De overige zijn nog in behandeling.

'We kijken ook of er andere oplossingen mogelijk zijn. Bijvoorbeeld door het aanpassen van de rekenkundige ondergrens waarop die meldingen zijn gebaseerd. Ook in het Drents Programma Landelijk Gebied (DPLG) proberen we daar wat in te doen.'

Daar is de provincie dan al vijf jaar mee bezig. Is dat niet veel te lang?

'Ja, ook mijn voorgangers waren daarmee bezig. Maar inmiddels beseft ook het Rijk dat we er zo niet uitkomen. Met één plan – het Nationaal Programma Landelijk gebied (NPLG) – en een zak geld gaat het niet werken. Dat sijpelt ook door in Den Haag.

'Je kunt wel gaan voor een 10, maar als dat niet haalbaar blijkt, dan kun je je ook tevredenstellen met een 7,5. Dat is volgens mij ook nog ruim voldoende. Je moet niet iedereen frustreren, doordat we de 10 niet halen.'

U ziet de huidige stikstofaanpak dus stranden?

'Je kunt nog meer mensen inzetten, nog meer rapporten schrijven en nog meer geld uitgeven, maar intussen hebben we voor onze Drentse PAS-melders nog geen oplossingen. Als het nog langer gaat duren, dan worden deze bedrijven niet gelegaliseerd, maar geliquideerd. Dat vind ik wrang en het zorgt voor veel frustraties bij boeren, bij ons en bij andere provincies.

'Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit doet zijn best, maar ze hebben kennelijk niet de moed om de wetgeving aan te passen. Ook als die niet werkt.'

Dat klinkt niet erg bemoedigend. Bent u dan niet pessimistisch?

'Ik houd de boeren die ik spreek voor dat het een soort tanker is die zich moeizaam en langzaam laat bijsturen. Ik begrijp het ongeduld onder bijvoorbeeld de BBB-achterban, maar ik put hoop uit het feit dat de discussies in Den Haag inmiddels al anders worden gevoerd.

'De realiteitszin neemt toe, zoals over het eventueel loslaten van de kritische depositiewaarden als ondergrens voor natuurherstel. Dat nu ook wordt gesproken over een overgang van depositie naar emissie als basis voor beleid maakt de discussie daarover al makkelijker.'

Boeren vrezen dat de overheid hun landbouwgrond gaat afpakken. Begrijpt u dat?

'Drenthe telt 150.000 hectare landbouwgrond. Stel, we moeten 10.000 hectare van functie laten wijzigen. Als je die eraf trekt omdat het kwetsbare gronden zijn, blijven er altijd nog 140.000 hectares over voor de landbouw. Geëxtensiveerde grond of overgangsgebied is nog steeds landbouwgrond.

'We staan als provincie ook aan de lat voor natuurvergunningen. Verder hebben we te maken met een stortvloed aan rechterlijke uitspraken waar wij ook aan gebonden zijn als overheid. Maar we gaan boeren echt niet van hun land verdrijven. Wat moeten we dan met die 140.000 hectare?'

U moet zich aan gerechtelijke uitspraken houden. Maar Drenthe legt, net als veel andere provincies, alle handhavingsverzoeken naast zich neer. Is dat niet een beetje dubbel?

'We kunnen het tot nu toe goed onderbouwen. In 2025 ontstaat een nieuwe situatie. Dan moet het Rijk met een oplossing komen. Intussen laat ik niet na de minister erop te wijzen hoe schrijnend de positie is van bedrijven waar de vergunning niet van blijkt te voldoen.'

Het NPLG en het DPLG kennen een ongelukkige start. Onderschrijft u dat?

'Het is een worsteling voor iedereen. Het gaat dan ook trager dan we vooraf hadden ingeschat. Maar samenwerken vraagt tijd en we moeten, naast een aanpak per regionaal deelgebied, provinciebreed maatregelen ontwerpen. Daar wordt nu voorrang aan gegeven.

'We hebben als Drenthe 131 miljoen euro toegekend gekregen voor de eerste ronde maatregelen. Dat is niet gek, als je ziet dat sommige provincies slechts 5 miljoen euro hebben gekregen. Zeg maar net genoeg voor een extra bosje en een nieuw fietspad.

'Ik hoop dat de landelijke overheid goed beseft dat de winst voor de hele transitie van het landelijk gebied juist uit de gebiedsprocessen moet komen. Het kernprobleem is dat van ons als provincies veel wordt gevraagd, maar dat er geen boter bij de vis wordt gedaan.

'Er gaan al geluiden op om er dan maar mee te stoppen. Dat is mij nog een stap te ver. Als er geen substantieel geld komt, moet de overheid de doelen bijstellen. Dat is dan aan een nieuw kabinet.'