'Het gaat provincie bij grondverkoop weer om geld en niet om beheer'

Fedde van Dijk staat er deze middag beduusd bij, in de opening van zijn stal in Enter. Alsof het nog niet helemaal tot hem is doorgedrongen. In de stal zijn overgebleven koeien. 'Het worden er steeds minder. Ik heb er net weer tien verkocht', haast hij zich te zeggen.

Het is 2011 als de Fries de melkveehouderij overneemt van zijn ouders. Zijn twee oudere zussen voelen er niets voor het bedrijf over te nemen. Van Dijk: 'Ik was altijd vastberaden een boerenbedrijf te runnen. Het liefst biologisch, want ik ben opgegroeid op een biologisch bedrijf. Ik ken niet anders, het is er met de paplepel ingegoten.'

Vijf jaar later besluit hij om, naast melkvee, ook met akkerbouw te beginnen: rode bieten, wortels, uien en aardappelen. De passie voor de akkerbouw komt ergens anders vandaan. 'Gaande stages kwam ik erachter dat ik dat ook leuk vond. Het was vooral de combinatie.' In 2019 verkopen Van Dijk en zijn vriendin het bedrijf om op zoek te gaan naar iets anders. 'Een pachtbedrijf, om makkelijk te beginnen en een doorstart te kunnen maken.'

De verhuizing naar Twente in 2019 verloopt chaotisch. Van 's morgens melken in Friesland, naar 's avonds in een noodmelkstal. Terwijl de koeien op de noodlocatie staan, krijgt de familie de eerste tegenslag te verwerken. Door de stikstofcrisis gaat het plan om 3 kilometer verderop te bouwen niet door. Er wordt geen vergunning verleend.

'We hebben op heel veel plekken gekeken, maar het moet dan net passen en klikken. Je struint Funda af en krijgt het van mensen uit je omgeving te horen als iets te koop komt. Op een gegeven moment word je radeloos. En toen kwamen we dit tegen.'

Daarna ging het vrij snel. 'Landgoed Twickel dacht mee en zodoende kwam dit op ons pad', zegt Van Dijk. 'Gelukkig gebeurde dat vlak voor de winter. Het probleem was alleen dat er een stuk grond van de provincie tussen zat.' Geen probleem, denkt de ondernemer nog. Zolang zijn koeien er kunnen grazen, ziet hij geen belemmeringen.

Eenjarige contracten

Niet veel later begint de provincie met eenjarige contracten. 'Vanaf dat moment ging er een belletje rinkelen. Daar kun je slecht mee uit de voeten. Het is een aangelegd natuurgebied in samenwerking met landgoed Twickel', legt Van Dijk uit.

Elk jaar maakte de boer een rondje met Twickel en de provincie om het natuurgebied te beoordelen. 'Daar hoort een bepaald beheertype bij en ik heb er nooit klachten over gehoord. Het verbaast me dat ze dan ineens een andere weg inslaan.'

Van Dijk erkent dat het beleid nooit echt stabiel was. 'Dus we waren al voorzichtig met het investeren in de melkkoeien. In oktober werd bekend dat de grond in de verkoop kwam. De provincie had ineens andere plannen met het natuurgebied. Dat je denkt: waar komt dit vandaan? Je hebt een biologische boer naast de deur en je doet er niks mee. Toen dacht ik: als het zo moet, kan het weleens de verkeerde kant uitgaan. En dat is dus ook gebeurd.'

Verkocht aan hoogste bieder

Van landgoed Twickel krijgt Van Dijk te horen dat het stuk grond van de provincie is verkocht aan de hoogste bieder. Inmiddels weet hij om wie het gaat. 'Het is hun goed recht. Ik maak me er vooral kwaad over dat het de provincie weer om het geld te doen is en niet om het beheer', stelt hij.

'Wij zitten er stijf naast en kunnen en willen het beheren, maar de provincie doet er niks mee. Het is niet makkelijk om te beheren, maar wij waren bereid het te doen.'

Van Dijk had al uitgestippeld wat hij zou doen als het niet werd verkocht aan Twickel. 'Wat als het ons niet toekomt? Waar gaan we dan naartoe? Mijn vriendin besefte toen dat het definitief afgelopen was met de koeien. Ze had altijd het plan om nog iets educatiefs te gaan doen. Het geven van rondleidingen of een winkeltje', vertelt de ondernemer.

Knagende onzekerheid

'Zij heeft er meer moeite mee dan ik', vervolgt Van Dijk. 'Onze jongste van twee vindt het ook verschrikkelijk, die was heel begaan met de dieren. Je wil niet dat zoiets gaat doorwerken binnen het gezin, maar dat doet het onbewust toch. Waar ik dat aan merk? Het is vooral de onzekerheid. Die knaagt enorm.'

Maar Van Dijk weigert bij de pakken neer te zitten. 'De akkerbouw moet nu gaan lopen. We hadden een kleine tak, dat moet nu de hoofdtak worden. En dat is best een omschakeling. Ik ben blij dat we de akkerbouw een paar jaar geleden zijn opgestart, anders was de klap nog groter geweest', geeft hij aan.

'Als ik dit van tevoren had geweten, had ik het omgedraaid. Dan waren we eerst met de akkerbouw begonnen en hadden we de koeien later deze kant opgehaald', blikt de boer terug. 'Akkerbouw is makkelijker te verhuizen, dat had ons minder geld gekost. Het was dan wel de vraag geweest of de koeien er ook echt waren gekomen, aangezien de overheid niet bepaald meewerkt momenteel.'

Akkerbouw is groter risico

De akkerbouw is volgens Van Dijk een groter risico. 'Je hebt meer liquiditeit nodig. Je zaait het in en hebt dan zes maanden geen inkomen. Dat vind ik het spannendst. Met de koeien ben je elke maand verzekerd van je geld. Uiteindelijk is het nog steeds een keuze van mezelf. Ik zou door kunnen gaan, maar dat kan waarschijnlijk niet uit. De kostprijs wordt te hoog.'

Van Dijk kijkt de stal nog eens in. 'Wat dit met me doet? Veel. Zeker als alle koeien straks zijn opgehaald. Daar kan ik me nu nog geen voorstelling van maken.'

'Verkoop van perceel is verlopen in lijn met beleid'

De akkerbouw van Van Dijk bevindt zich op 60 hectare grond die eigendom is van Twickel. Zijn koeien grazen echter op 30 naastgelegen hectares van de provincie Overijssel. Twickel had de vurige wens het stuk grond over te nemen, maar dat lukte niet. Rentmeester Egbert Jaap Mooiweer beweert desondanks het hoogste bod te hebben gedaan.

Mooiweer bood, naast een geldbedrag, ook de ondergrond van de Vloedbeltverbinding waar de provincie belang bij had. 'De provincie heeft de spelregels gewijzigd. Bij nieuwe uitgiftes staat niet meer dat het hoogste bod geldt, maar de hoogste prijs in euro's. Als het een bedrag in euro's moet zijn, snap ik niet dat ze dat niet opschrijven', zegt hij.

'Wij hadden de grond tot afgelopen maand altijd in ons beheer. Het was onderdeel van de bedrijfsvoering van meneer Van Dijk. Het is een hard gelag dat het hart uit zijn bedrijf wordt getrokken en hij niet de gunfactor heeft', stelt Mooiweer. 'Afdelingen van de provincie werken langs elkaar heen. Dat levert een lastig bestuurlijk gesprek op.'

De provincie geeft aan te werken volgens vastgesteld beleid. 'Iedereen verdient een eerlijke kans om een stuk grond te bemachtigen. Wij hebben ruim 30 hectare ingerichte natuurgrond aangeboden en de hoogste bieder heeft het gekregen', verklaart een woordvoerder.

'Bieden op grond gebeurt in geld. Stichting Twickel heeft niet het hoogste bod neergelegd en daardoor heeft ze niet de grond bemachtigd', vervolgt de woordvoerder. 'Over de verkoop heeft een toelichtend gesprek plaatsgevonden met Twickel. De verkoop is volledig verlopen in lijn met het beleid.'