Onderzoek: overgang naar plantaardiger dieet schiet niet op

Het kabinet heeft zich ten doel gesteld dat meer mensen volgens de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum gaan eten. Onderdeel hiervan is de doelstelling om een verschuiving in de balans van de consumptie van plantaardige en dierlijke eiwitten naar een verhouding van 50/50 in 2030 te realiseren.

Adema acht de kans groot dat dit doel met de huidige inzet van overheid en bedrijfsleven niet wordt gehaald. De minister verwijst naar een onderzoek van Wageningen Economic Research (WecR), de Eiwitmonitor, dat in opdracht van het kabinet is gedaan. Volgens onderzoekers zijn vlees en zuivel nog altijd de favoriete bronnen van eiwitten.

Ze zien wel een 'voorzichtige trend' richting meer plantaardig voedsel, maar in het huidige tempo wordt het doel dat de overheid voor 2030 heeft gesteld niet gehaald. Vooral de oudere generaties consumeren relatief veel vlees en zuivel. Ondervraagden uit de jongste leeftijdsgroep, van 18 tot 29 jaar, zitten ongeveer op de verdeling van 50/50.

Eiwittransitie

De eiwittransitie biedt volgens Adema veel kansen voor (boeren)bedrijven. Met de Nationale Eiwit Strategie (NWS) beoogt het kabinet het aanbod van plantaardige eiwitten van Nederlandse en Europese bodem te laten groeien en te versterken.

Zo is de eiwittransitie de afgelopen jaren een aanjager geweest voor nieuwe initiatieven op het boerenerf en in de voedselverwerkende industrie, zoals voor de productie en ontwikkeling van (nieuwe) plantaardige alternatieven. Een plantaardiger eetpatroon draagt ook bij aan onze gezondheid en een beter milieu en klimaat, voegt hij toe.

Adema stelt dat er extra inzet nodig is om de doelstellingen te halen. De komende jaren wordt de Eiwitmonitor doorontwikkeld. WEcR onderzoekt momenteel welke aanvullende maatregelen kunnen bijdragen aan de (versnelde) realisatie van de doelstelling voor 2030. De eerste resultaten van dit onderzoek worden uiterlijk begin 2025 verwacht.

Om de doelstelling van 50/50 te bereiken, ziet de minister ook een rol voor partijen die de voedselomgeving en consumptieroutines bepalen, zoals supermarkten, horeca, voedselproducenten en groothandels. Hij is dan ook blij dat veel supermarkten het doel hebben gesteld dat in 2030 60 procent van hun eiwitverkopen plantaardig moet zijn en 40 procent dierlijk.

Supermarkten

Naast de Eiwitmonitor is ook het onderzoek 'Eiweet' gedaan. Dit geeft informatie over het aanbod- en de verkoopcijfers bij supermarkten. Daarin is terug te zien dat dierlijke eiwitten in verhouding meer worden aangeboden en vaker worden verkocht.

Het online aanbod van producten met eiwitten bestond in 2023 voor 32 procent uit producten met plantaardige eiwitten en voor 68 procent uit producten met dierlijke eiwitten. Voor alle supermarktketens samen is in 2023 gemiddeld 40 procent van de verkochte hoeveelheid eiwitten plantaardig en 60 procent dierlijk.

Dat consumenten vooral dierlijke eiwitten (bijvoorbeeld vlees en zuivel) kopen heeft volgens de onderzoekers onder meer te maken met gewoonten. Ook weet de consument beter hoe hij met dierlijke eiwitten kan koken. De plantaardige eiwitten waar de consument het meest voor open staat bij aankoop zijn onbewerkte producten, zoals noten en peulvruchten. De aandrang tot het kopen van vlees- en zuivelvervangers is laag.