Zuivelmarkt aardig stabiel door geluk bij ongeluk

De Duitse economie hapert al twee jaar. In China is nog altijd een vastgoedcrisis aan de gang en de bevolkingskrimp speelt het land parten. De oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten en de daarbij behorende beperking van de scheepvaart in de Rode Zee zorgen ook voor onzekerheid en stijgende (transport)kosten.

‘Eind vorig jaar zagen we de noteringen stijgen. We vroegen ons toen af of het een kortstondige of structurele opleving zou zijn. Het blijkt dus dat het kortstondig was’, concludeert zuivelanalist Martin Valstar van ZuivelNL.

Vraag blijft achter

De vraagkant blijft achter, ziet hij. ‘Dat betekent dat afnemers en eindgebruikers van zuivelproducten het zich nog kunnen permitteren om weinig te kopen. Het vermoeden is dat de voorraden wel aan de lage kant zijn. In dat geval moet de vraag er wel weer een keer komen. Dat mag ook wel, want in Europa en de Verenigde Staten komt er seizoensmatig gezien een toename in de melkproductie aan.’

Volgens Valstar ‘mogen we ons gelukkig prijzen’ dat zowel de Europese als de mondiale melkproductie achterblijft. ‘Anders had het er een stuk dramatischer voor gestaan.’ Zuivelmarktkenner Klaas Johan Osinga spreekt van ‘een geluk bij een ongeluk’. Hij is beleidsspecialist bij het team Internationaal van LTO Nederland. ‘Anders was er echt sprake van een mineur, nu is de markt redelijk in evenwicht.’

Osinga verwacht dat de huidige dip van tijdelijke aard is. ‘De verwachting is dat de centrale banken, de Europese Centrale Bank en de Federal Reserve, de rente in de komende periode weer verlagen. Dat is nog niet afgekondigd, maar als het gebeurt, is dat om ook de vraag weer te stimuleren. Consumenten krijgen dan weer meer vertrouwen en gaan meer besteden. Daarnaast is er de hoop dat als straks de terrassen weer open gaan, de vraag naar room weer aantrekt.’

'Kaas is lichtpunt'

De zuivelmarktkenner van LTO wijst ook op de positieve cijfers vanuit de kaasmarkt. ‘Kaas is een lichtpunt.' In 2023 is de export van Nederlandse zuivel gestegen. De export van kaas is zelfs met 8 procent gegroeid ten opzichte van 2022. Osinga: 'We gaan met deze groeicijfers richting een jaarlijkse export van 1 miljoen ton kaas. Op een vergadering van de Europese zuivelhandel (Eucolait) waren de aanwezigen ook optimistisch over de kaasmarkt, en over hoe die zich ontwikkelt.'

Rabobank kwam vorige week met een rapport naar buiten over de kansen voor kaasexport naar China. China zal de komende jaren de 'groeimotor' van de wereldwijde productie en handel in kaas zijn. Marktanalisten van de bank verwachten dat de consumptie van kaas in het Aziatische land met ruim 1,4 miljard inwoners flink toeneemt. In 2022 lag de consumptie op 254.000 ton. In 2030 zal dat 495.000 ton zijn.

Groei kaasconsumptie

Chinese consumenten eten relatief weinig kaas, maar daar komt verandering in. Tussen 2012 en 2022 steeg de kaasconsumptie in het land jaarlijks gemiddeld met 16 procent. Tot 2030 zal dat gemiddeld 9 procent per jaar zijn, denkt Rabobank. De kaasconsumptie per hoofd van de bevolking ligt in China op 0,2 kilo. Dat is flink lager dan in omringende landen. Zo ligt de jaarlijkse kaasconsumptie in Japan op 2,5 kilo per inwoner en in Zuid-Korea op 3,7 kilo per inwoner.

Nederland is geen belangrijke kaasleverancier voor China. 'Daar ligt nog huiswerk voor de Nederlandse zuivelsector', stelt Osinga. Denemarken, Italië en Frankrijk verkopen meer kaas aan China. Toch gaat al wel 20 procent van de Nederlandse kaasexport naar landen buiten de Europese Unie. De belangrijkste landen zijn Groot-Brittannië, Japan en Zuid-Korea.

Osinga: 'Dit zijn landen waar de Europese Unie handelsakkoorden mee gesloten heeft. Het sentiment over handelsakkoorden is negatief op het moment. Maar als Mercosur door zou gaan, dan komt er 30.000 ton extra kaascontingent bij voor kaasexport naar Brazilië.'

Melkprijsvergelijking

Ondertussen loopt de Nederlandse en Europese melkproductie nog steeds achteruit. Dat blijkt ook uit de informatie van de laatste Europese melkprijsvergelijking over december van EDF en ZuivelNL. In Nederland was de melkproductie in december 2,4 procent lager dan in november. Sinds de maand september daalt de aanvoer van melk. Uiteindelijk kwam de totale melkaanvoer over heel 2023 uit op 13,89 miljard kilo. Dat is 0,9 procent meer dan in 2022.

Met een stijging van 3,85 euro per 100 kilo steeg de prijs van gangbare boerderijmelk bij Royal FrieslandCampina in december het hardste van alle ondernemingen. Bij het Belgische Milcobel kwam er 2 euro bij, bij het Duitse DMK 2,05 euro en bij Zweeds-Deense Arla 1 euro.