'Korte keten vergroot gemeenschapszin, blijkt na stormschade fruitboomgaard'

Achtergrond Noord-Holland Bert Hartman 28 aug 2023 om 06:30uur

De storm Poly verwoestte begin juli de netten en kappen boven de fruitboomgaard van Dirk en Vera van Berge in het Noord-Hollandse Zuidoostbeemster. Net enkele weken voor de kersenpluk. Sindsdien hebben de vogels vrij spel.

%27Korte+keten+vergroot+gemeenschapszin%2C+blijkt+na+stormschade+fruitboomgaard%27

Erica Doop van consumentencollectief Buurderij locatie Zaandam startte een inzamelingsactie voor hulp aan de getroffen telers die al ruim 8.300 euro opleverde. In totaal is 22.000 euro nodig voor nieuwe netten en kappen. Doop werkt aan de voorbereidingen voor oogstplek.nl. Dat is een digitaal platform voor boeren en tuinders, waar klanten hun wekelijkse bestellingen kunnen doen.

Zo'n concept is niet nieuw, weet ze. 'Toch stranden veel initiatieven door gebrek aan kwaliteit of te hoge marges voor het platform, waardoor het verdienmodel voor de agrarisch ondernemers te veel onder druk staat. Wij willen leren van die ervaringen. Zelf start ik in Zaandam de eerste hub. Er zijn al goede contacten met boeren die willen aanhaken. Door de jaren heen hebben we ook een groep betrokken burgers opgebouwd die vaker bestellingen plaatsen.'

Eerlijke prijs

Uit de succesvolle inzamelingsactie blijkt de gemeenschapszin in de korte keten. Het directe contact tussen boer en burger en de wederzijdse interesse dragen daaraan bij, constateert Doop. 'Behalve een eerlijke prijs voor kwalitatief goede producten, moet Oogstplek straks ook zorgen voor meer begrip voor het werken met seizoensproducten en de effecten van wisselende weersomstandigheden. Dat lijkt logisch, maar in de praktijk staan veel mensen ver af van het boerenbedrijf.'

Ik was verbaasd wat de Beemster allemaal te bieden heeft

Erica Doop, consumentencollectief Buurderij locatie Zaandam

Een week na de storm loopt Dirk van Berge ons met een handvol kersen door de boomgaard tegemoet. 'De vogels zijn nog niet onderin de bomen geweest. Eigenlijk is het iets te vroeg voor de kersen, maar ik probeer te redden wat er te redden valt. Het voelt vervelend dat we onze vaste klanten straks nee moeten verkopen als ze langs komen voor de kersen. Sommigen doen dat al tien jaar of langer.'

Hartverwarmend

De spontane inzamelingsactie maakt hem verlegen. 'We zijn geen mensen die hun hand ophouden als het tegenzit, maar de ravage was dit keer enorm', wijst hij op de krom getrokken palen en kapotte draden. De stuk gewaaide netten heeft hij inmiddels losgesneden. 'De betrokkenheid van vaste klanten en mensen in de buurt is hartverwarmend. Het is een stimulans om de schouders er weer onder te zetten.'

Zijn vrouw Vera is dezelfde mening toegedaan. Ze zet in de schuur bestellingen van bestelling klaar voor hun groente- en fruitwinkel Eerlijk & Heerlijk. 'Na een paar dagen somberen heb ik de knop omgezet. Wat geweest is, is geweest. We richten de blik weer vooruit. Ik geloof in de korte keten. Als relatief klein fruitbedrijf hebben we daar
veel in geïnvesteerd. Deze actie laat de positieve effecten zien van die directe lijnen met onze klanten.'

Vera van Berge is dan ook blij met de inzet van Doop. 'Vooral haar inzet op kwaliteit is voor mij een absolute voorwaarde om mee te doen. Als telers doen we er alles aan om hoogwaardige producten te leveren. Ook bij de laatste schakels in de keten als het afgifteloket moet het daarom kloppen. Dat begint met goede bewaaromschrijvingen, ook voor de consument.'

Ontzorgen van de klant

Ontzorgen van de klant is een sleutelwoord voor Eerlijk & Heerlijk. 'Als ons product volgens hem of haar niet voldoet, heeft de klant altijd gelijk. Dat betekent dat ze recht hebben op hun geld terug of een nieuw product. Zo doen we dat al jaren. Ook met de artikelen die we voor andere producenten in onze winkel verkopen. Zo wil Erica dat bij Oogstplek ook inrichten.'

Eerlijk & Heerlijk blijft vrijdags en zaterdags open voor publiek. 'Er zijn mensen die dat directe contact met de teler waarderen en voor ons is het goed om zo voeling te houden met de consument. Dat is ook weer belangrijk voor de andere initiatieven in de korte keten. Om te weten wat de wensen zijn.'

Enthousiaste reacties

Doop zelf bezoekt wekelijks diverse boeren en tuinders in de regio om op de hoogte te blijven. 'Ik kwam hier jaren geleden naartoe, als een stadsmeisje uit Zoetermeer. Ik was verbaasd wat de Beemster allemaal te bieden heeft. Je hoeft hier voor de boodschappen amper nog naar de supermarkt. Al vlot nodigde ik ook vriendinnen en bekenden uit om mee te gaan op Beemster-safari. Leuk om te doen, vooral vanwege de enthousiaste reacties over de fijne volle smaken van de producten.'

Niet alle boeren en tuinders hebben evenveel tijd om zelf een winkel te openen, weet Doop. Of het ontbreekt ze aan de kennis, kunde of ruimte. 'Oogstplek kan daar een rol in spelen. Wij bieden als het ware winkelruimte aan en geven bijvoorbeeld ook advies hoe producten te verpakken en labelen. Niet dat we die wijsheid zelf in pacht hebben, maar we kunnen en willen wel tijd vrijmaken om die informatie te achterhalen. Bijvoorbeeld door deskundigen in het proces te betrekken.'

Huisverkoop

Zo'n deskundige is bijvoorbeeld slachter Bob Bakker in Middenbeemster. Hij begeleidt verschillende veehouders in de regio bij de huisverkoop van vlees.

'Bob kent de eisen en regels en weet waar hij over praat', verzekert Doop. 'Hij adviseert veehouders die mee willen doen bij het samenstellen van de pakketten. Wat werkt en wat niet? Ook dat is voor ons een belangrijke schakel in de keten. Kwalitatief hoogwaardig vlees, dat perfect past in het assortiment van Oogstplek.'

Bob Bakker verwerkt vlees voor boeren en particulieren en adviseert ze bij de huisverkoop. © Bert Hartman

De komende maanden werkt ze verder aan het Oogstplek-platform. 'Deelnemende boeren betalen straks een bijdrage voor het beheer en onderhoud ervan. Omdat we zonder winstoogmerk werken, kunnen zij daar de prijzen vragen die hun producten verdienen.'

'Bewustzijn bij de burger creëren is heel waardevol'

Slager Bob Bakker uit het Noord-Hollandse Middenbeemster is vanaf het begin betrokken bij de korte keten. Hij verzorgt sinds jaar en dag het slachten van vee, zowel voor boeren als particulieren. Dat doet Bakker van Anna Paulowna tot Amstelveen. Zelf spreekt hij liever over 'het verwaarden van de dieren'. 'Ons werk heeft natuurlijk een prijs, maar die kan goed worden doorberekend in het vlees dat we voor de klant verwerken', legt hij uit. 'Daar adviseren we in, maar ook in de vraag wat het meest smakelijk is. En minstens zo belangrijk: wat is gewild bij de eigen klantkring? We raden meestal aan om rustig te beginnen. Niet te uitgesproken, om zo zelf bij de verkoop overzicht te houden en ook om de klant te laten wennen aan het aanbod en te ervaren waar behoefte aan is.' Via Erica Doop is Bakker inmiddels in contact gekomen met diverse ondernemers die overwegen vlees aan te bieden in de korte keten. 'We hebben bijna dagelijks contact met de keuringsdiensten en weten dus wat er vereist is. Dat gaat van het verpakken, tot het secuur labelen en bewaren van de producten. Veel mensen hebben die kennis niet en dat is logisch, want onder meer wet- en regelgeving verandert steeds.' Het mooie van het werk van Doop is dat ze het hele ketenverhaal uitlegt aan de consument, vindt Bakker. 'Wat is het en waar komt het vandaan? Dat doet ze niet alleen voor vlees, maar ook voor kaas, groente en fruit. Afzet dichter bij huis is sowieso goed, maar dat betekent wel dat alles niet jaarrond voorradig is. Het is geen supermarkt. Erica legt dat heel goed uit. Dat bewustzijn bij de burger creëren is heel waardevol.'