Groen licht voor pionier in vermicompost

Vermicompost ontstaat door organisch afval te verwerken met wormen. Doel van de StadsWormerij in Amersfoort is organische resten omzetten in een superieure bodemverbeteraar. 'Dit gebeurt met hulp van de mond en kont van wormen', voegt initiatiefnemer Edgar van Groningen met een glimlach toe.

Het organisch materiaal wordt eerst klein gemaakt. Vervolgens gaat het in een composteermachine. Het goedje dat uit de machine komt, wordt aan de wormen gevoerd, die het in dertig tot zestig dagen omzetten in vermicompost.

Bovenste laag

De wormen van de StadsWormerij leven in de bovenste laag van de grond, de strooisellaag. Door van bovenaf te voeren, kruipen de wormen steeds naar de verse voedsellaag. De dieren hebben een leeflaag van zo'n 60 centimeter.

Onderaan snijdt een mes de rijpe vermicompost weg. De leefomgeving schuift dus steeds iets op, maar doordat de wormen telkens weer naar boven verplaatsen, blijven ze op dezelfde hoogte. 'Alles wat droog is, vinden wormen niet fijn. Hierdoor blijven ze in het natte, veilige gedeelte', legt Van Groningen uit.

75 ton organisch afval

Doel is om 75 ton organisch afval per jaar te verwerken. Hiervan blijft ongeveer een vijfde tot een kwart over. Er is veel massaverlies tijdens het proces, omdat gft-afval veel vocht bevat.

De gft-verwerking met kleinschalige verwerkingsplekken kan het afvalprobleem in grote steden oplossen, denkt Van Groningen. Op dit moment belandt veel organisch afval bij het restafval. De ondernemer denkt dat het wormerijconcept een belangrijke rol kan spelen in de bereidheid van mensen hun gft goed te scheiden. De vermicompost is vooral bedoeld voor particulieren, bijvoorbeeld mensen met een moestuin.

Volgens de initiatiefnemer krijg je het beste resultaat door 20 à 25 procent vermicompost toe te voegen aan een potgrondmix. Met die hoeveelheid vermicompost wordt al een snellere opkomst van zaailingen, meer bladmassa en wortels bij opgroeiende planten, een vervroegde oogst en minder ziekteplagen bereikt.

Kleinschalig

De vermicompost van Van Groningen kan nog niet concurreren op de landbouwmarkt, simpelweg vanwege het meerwerk en de kleinschaligheid van de productie.

In andere landen als België en Nieuw-Zeeland wordt vermicompost al wel op grotere schaal gemaakt. Het grootste bedrijf wereldwijd in Nieuw-Zeeland verwerkt 200 miljoen ton organisch afval per jaar.

Sluiting

De StadsWormerij is van 2019 tot en met 2022 al actief geweest in Amersfoort. Door de sloop van de loods, in bruikleen van de gemeente, moest het bedrijf zijn deuren sluiten. De StadsWormerij moest in zes weken worden ontmanteld.

Een nieuwe locatie vinden bleek lastig, mede vanwege complexe wet- en regelgeving. Het verwerken van gft met hulp van compostwormen zorgde voor veel hoofdbrekens, waarbij uiteindelijk ook de landelijke politiek betrokken raakte.

Het probleem ligt bij de verwerking van gft, dat feitelijk wordt beschouwd als dierlijk bijproduct. Door regelgeving die is ingevoerd om verspreiding van dierziekten als gekkekoeienziekte en varkenspest te voorkomen, mag vee geen dierlijke bijproducten worden gevoerd.

Strikte regelgeving

Omdat wormen voor de wet ook onder vee vallen, staan zij op de productiedierenlijst. Daardoor mogen ze worden gehouden, maar zijn ze ook belast met de strikte regelgeving.

Van Groningen kaartte zijn probleem aan bij het Versnellingshuis Nederland Circulair en het ministerie van LNV. Het ministerie gaf in eerste instantie aan dat zijn probleem geen prioriteit had. Vervolgens klopte de ondernemer aan bij politieke partijen.

Kamervragen

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop heeft Kamervragen ingediend bij de minister. In eerste instantie leverde dit weinig op. Er moest worden gekeken naar het grote plaatje, stelde de minister. Maatwerk leveren leek geen optie. 'Ik ben het hier niet mee eens. De circulaire economie heeft alle kleine bewegingen nodig om het grote plaatje te kunnen veranderen', stelt Van Groningen.

De SGP nam geen genoegen met het antwoord van de minister en stelde vervolgvragen. Dat heeft ertoe geleid dat het project toch groen licht kreeg van het ministerie van LNV. Van Groningen mag nu als enige in Nederland bedrijfsmatig gft verwerken met compostwormen.

Het heeft al met al zeven jaar geduurd voordat de ondernemer een definitieve oplossing kreeg van de overheid. Dat maakte zijn vertrouwen in het oplossend vermogen van de landelijke politiek niet sterker.

'Dat is cynisch om te constateren. Ik begrijp dat het lang duurt, maar het onvermogen en de weigering om problemen op te willen lossen is treurig', vindt Van Groningen. Gedurende zeven jaar opboksen tegen de overheid voelde hij zich dan ook meer dan eens mismoedig.

Crowdfunding

De welwillendheid van de funders van de StadsWormerij toveren bij de ondernemer weer een glimlach op zijn gezicht. 'Met onze crowdfunding hebben we 200.000 euro opgehaald. Toen ik zag dat we er waren, heb ik wel even een vreugdedansje gedaan. Nu gaan we knallen. De passie komt weer terug.'

In de toekomst wil de StadsWormerij groter worden en efficiënter, met inzet van meer machines. Van Groningen: 'Eerst opschalen in Amersfoort, daarna misschien naar andere steden.'