Smalle weegbree verlaagt stikstofuitspoeling

De Nederlandse landbouw staat onder druk om de stikstofuitstoot te verminderen. Enkele hoogleraren luidden begin dit jaar de noodklok: Nederland dreigt de doelen voor de Kaderrichtlijn Water in 2027 niet te halen. De uitspoeling van nutriënten vanuit de landbouw zijn de grootste bron. ‘Dit wordt een stikstofcrisis in veelvoud’, waarschuwden zij. Om de stikstofuitstoot verder te verlagen heeft de Nederlandse overheid de duimschroeven voor de landbouw stevig aangedraaid. Zo verdwijnt de derogatie en in de zogeheten NV-gebieden is de gebruiksnorm dierlijke mest al verlaagd. De druk om uitspoeling verder terug te dringen vraagt om nieuwe, effectieve oplossingen.

Een toegankelijke en betaalbare oplossing is sinds dit jaar op de markt in Europa: AgritaiN. Dit is een uniek ras smalle weegbree dat speciaal is ontwikkeld om stikstofuitspoeling naar het grondwater te tegen te gaan. Het kan eenvoudig worden meegezaaid met een graslandmengsel, net zoals bijvoorbeeld klaver of kruiden.

‘AgritaiN is geen experiment, maar een beproefd concept’, zegt Arjan Mosselman van DLF. ‘In landen als Australië en Nieuw-Zeeland wordt het al jaren gebruikt en is het uitgebreid onderzocht door universiteiten. Nu is het tijd om de Nederlandse melkveehouderij hiervan te laten profiteren.’

Hoe werkt AgritaiN?

AgritaiN beperkt de uitspoeling zowel bij beweiding als bij maaien. Bij beweiding beperkt het de stikstofuitspoeling van urineplekken met bijna 90 procent. Voedergrassen gaan wel efficiënt om met stikstof, maar in urineplekken kan de stikstofconcentratie oplopen tot 700 kilo per hectare. Dat is veel meer dan de grassen kunnen opnemen.

AgritaiN helpt stikstofuitspoeling op vier manieren te beperken. Allereerst stimuleert het de urineproductie bij koeien, waardoor ze vaker urineren en stikstof over een groter oppervlak verspreid wordt. Daarnaast bevat het meer water dan raaigras, waardoor de stikstofconcentratie in de urine lager is. Koeien die AgritaiN eten, scheiden minder stikstof uit via de urine dan koeien die alleen raaigras eten. Dit verlaagt de totale stikstofbelasting van het grasland. Ten derde vertraagt AgritaiN de omzetting van ammonium naar nitraat, waardoor planten over een langere periode stikstof opnemen, zodat het risico op stikstofuitspoeling vermindert.

AgritaiN beperkt ook de uitspoeling doordat de wortels van AgritaiN het proces van nitrificatie in de bodem remmen, waardoor stikstof minder snel uitspoelt naar het grondwater.

De uitspoeling van stikstof is het grootst op de zandgronden in het oosten en zuiden van het land, geeft Mosselman aan. Daar is de urgentie het grootst om de uitspoeling te verminderen. Maar ook in veel gebieden met kleigronden is de waterkwaliteit nog onvoldoende, blijkt onder andere uit de aanduiding van de NV-gebieden. ‘AgritaiN biedt een kans om de druk op de sector te verlagen door op een natuurlijke manier de stikstofuitspoeling te beperken’, stelt Mosselman.

Waardevol voedergewas

Naast de milieuwinst is AgritaiN ook een waardevol voedergewas. Het verbetert de benutting van eiwit in het ruwvoer, wat vooral melkveehouders helpt die hun eiwitvoorziening willen verduurzamen en de afhankelijkheid van externe eiwitbronnen willen verminderen. Dit draagt niet alleen bij aan kostprijsverlaging, maar zorgt ook voor een hogere melkproductie, vooral in de zomer wanneer de opbrengst en de kwaliteit van het gras lager zijn. Bovendien is AgritaiN rijk aan mineralen, zoals magnesium en calcium. Die bevorderen de gezondheid en de natuurlijke weerstand van de veestapel.

‘Een ander voordeel is dat je AgritaiN gewoon kunt mee maaien met het met gras, zonder dat de drogestofopbrengst afneemt, zoals bij kruiden’, legt Mosselman uit.

Eenvoudige toepassing

‘AgritaiN is een uitkomst voor de veehouderij’, geeft Mosselman aan. ‘Als veehouderijsector zijn we voortdurend op zoek naar nieuwe manieren om stikstofuitstoot te verlagen en tegelijk de bedrijfsvoering efficiënt te houden. Iedere veehouder kan AgritaiN op een makkelijke manier toepassen op zijn of haar bedrijf, want je kunt het gewoon meezaaien in een graslandmengsel. Met minimale kosten heeft het een maximale impact.’