Staartbijten voorkomen is een complex probleem

Achtergrond Varkens Ilona Lesscher 05 okt 2023 om 14:05uur

De welzijnscheck vul je niet in aan de keukentafel. Wie serieus met langere staarten aan de slag wil, gaat daarmee de stal in. En wie daarbij hulp wil, kan een beroep doen op een van de welzijnsspecialisten.

Anita Hoofs van Wageningen Livestock Research kan het niet genoeg herhalen: staartbijten voorkomen is een complex probleem. Elk bedrijf is uniek, ook in de wijze waarop staartbijten het best kan worden voorkomen.

Wie daar op het bedrijf niet serieus werk van maakt, is in 2030 niet klaar om te stoppen met het standaard couperen van de varkensstaart. Vorige week donderdag liet Hoofs daarover tijdens de boerenavond van De Oosthof, een samenwerkingsverband van dierenartsen, geen misverstand bestaan.

Gelijke voerbakken

Checken betekent nakijken of controleren. 'Dat doe je niet aan de keukentafel. Daar denk je dat je het weet, maar de werkelijkheid kan anders zijn', geeft Hoofs aan. Ter illustratie haalt ze het voeren van varkens aan. Een varken wil voer en water gescheiden opnemen. De voerbakken horen maximaal een halve meter uit elkaar te staan en binnen een hok moeten die allemaal gelijk zijn.

Elk bedrijf is uniek, ook in de wijze waarop staartbijten het best kan worden voorkomen

Anita Hoofs, Wageningen Livestock Research

'Valt in een klepelbak het voer niet mooi gelijkmatig over de volle breedte, dan tellen alleen de plaatsen waar daadwerkelijk voer ligt als eetplaats', zegt Hoofs. In een voertrog dient minimaal 80 gram voer te liggen, maar Hoofs ervaring is dat veel klepelbakken te krap zijn afgesteld. Vaak liggen er slechts enkele korrels voer in de voertrog.

De norm voor de benodigde vreetruimte per varken is de schouderbreedte plus 10 procent. 'Meet dat eens na', is Hoofs advies. Een varken is een groepsdier. Dat brengt met zich mee dat ongeveer een derde van de varkens gelijktijdig wil eten. Dat doen ze 10 tot 12 keer per dag, weet Hoofs uit onderzoek.

• Lees ook: Varkens met krulstaarten ingebakken in Noorwegen

In relatie tot de vreetsnelheid stelt dat eisen aan het aantal vreetplaatsen. Zo vreet een big van 8 kilo 3 à 4 gram per minuut. Eentje van 23 kilo 6 à 7 gram per minuut. Bij onbeperkte voedering gaat Hoofs uit van een vreetplaats per vijf biggen. Bij vleesvarkens - die vreten zo'n 40 gram voer per minuut - gaat het om een vreetplek per acht dieren.

Niet op transport

Bijtgedrag is een uiting van ongenoegen. Het vroeg onderkennen van ongenoegen voordat ze echt gaan bijten, noemt Hoofs elementair. Is er sprake van ongenoegen dan moet er binnen circa 30 minuten actie zijn ondernomen. En dan nog gaat het weleens mis.

Varkenshouders die met intacte staarten ervaring opdoen, frustreert het dat wanneer dat gebeurt in een koppel slachtrijpe dieren, deze dieren niet op transport mogen. Hoofs begrijpt die frustratie en geeft aan dat er een overleg loopt met het ministerie van Landbouw en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit over hoe de staarten te beoordelen.

Hoofs: 'Bijtgedrag helemaal voorkomen is een utopie.' De welzijnscheck is een risicobeoordeling en ontwikkeld om varkenshouders te helpen om te kunnen stoppen met couperen. Sinds 2022 zijn ze onderdeel van de IKB-systemen.

Campagne: Verdien samen die krul

'Verdien samen die krul'. Dat is de slogan van de campagne van Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) om varkenshouders te helpen richting 2030 verantwoord te stoppen met couperen. CoViVa stelde samen met Wageningen University & Research drie routes op om te komen tot krulstaarten: beginnen bij de opfokgelten, stapsgewijs staarten minder kort couperen of een groeiend aantal tomen houden met een krulstaart. De campagne wordt ondersteund met webinars. De eerste drie zijn terug te kijken op de website van CoViVa. Het eerstvolgende webinar is in november. Daarin staan hokverrijking en management centraal.